HDMI 2.1 جدیدترین استاندارد کابل و اتصالات HDMI است که در سال ۲۰۲۱ ارائه شده و در سال‌های آینده هم جزو استانداردهای این حوزه باقی خواهد ماند. این استاندارد، یکی از دستاورد‌های مهم و پرکاربرد در کامپیوترهای شخصی و لوازم الکترونیکی مصرفی خواهد بود.
همه ما کابل‌های HDMI قدیمی را می‌شناسیم. همان کابل‌هایی که سال‌های زیادی است به عنوان بهترین و کاربردی‌ترین وسیله جهت اتصال لپ‌تاپ، کنسول بازی یا ماهواره به تلویزیون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حالا وقت آن رسیده که به شما اعلام کنیم این دوستان قدیمی، ارتقا یافته‌اند و قادرند کارهایی بیش از این را برای شما انجام دهند؛ مخصوصا اگر با کابل HDMI 2.1 کار کنید و مشخصات آن را در نظر داشته باشید.
در این مقاله از مجله تکنولوژی ایده آل تک قصد داریم شما را با استاندارد HDMI2.1 و اهمیت آن در کامپیوترهای شخصی و به ویژه تلویزیون‌های هوشمند، بیشتر آشنا کنیم. لطفا تا پایان با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
HDMI 2.1 چیست؟
لازم است خاطرنشان کنیم در حال حاضر، جدیدترین تجهیزات الکترونیکی مصرفی، فقط از استانداردهای جدید پشتیبانی می‌کنند. در عین حال باید اضافه کرد استاندارد HDMI 2.1 علاوه بر اینکه نسبت به مشخصات کابل HDMI قدیمی، برخی پیشرفت‌های جالب و هیجان انگیز را دارا است، طراحان آن گوشه‌چشمی هم به توسعه این استاندارد در آینده داشته‌اند و برخی پتانسیل‌های آینده‌نگرانه را هم در طراحی این کابل‌ها لحاظ کرده‌اند.
دستگاه‌های اصلی پشتیبانی کننده آن، شامل دو کنسول بزرگ جدید بازی، ایکس باکس مایکروسافت سری X و پلی استیشن ۵ (PS5) سونی، کارت گرافیک بازی برتر (از جمله Nvidia GeForce RTX 3080 و AMD Radeon RX 6800XT) و طیف گسترده‌ای از تلویزیون‌ها هستند.
در این مقاله قصد داریم به چگونگی عملکرد کابل و اتصالات HDMI 2.1 بپردازیم تا با فراهم آوردن اطلاعات موردنیاز، به شما کمک کنیم بدانید دفعه بعدی که برای خرید یک وسیله تکنولوژی به فروشگاه می‌روید یا در سایت‌های فروشگاهی آنلاین چرخی می‌زنید، آیا کابل HDMI 2.1 هم باید در سبد خرید شما باشد یا خیر؟
کابل‌هایHDMI در مقابل کابل‌های DisplayPort
پیش از اینکه به بررسی و معرفی مشخصات کابل‌های HDMI 2.1 بپردازیم، بیایید در مورد رقیب اصلی HDMI برای حمل سیگنال نمایشگر پیشرفته، یعنی DisplayPort بیشتر بدانیم. این اتصالات هر دو هدف یکسانی را پشتیبانی می‌کنند که همان تامین صدا و تصویر از طریق یک کابل است، گرچه هر کدام بر زمینه‌های ویژه‌ای متمرکز هستند.
معمولا دستگاه‌های نمایشگر PC از کابل‌های HDMI و DisplayPort پشتیبانی می‌کنند (به این معنی که ورودی برای هر دو اتصال را دارا هستند)، بنابراین انتخاب شما از بین این دو گزینه، به این مسئله بستگی دارد که شما قرار است برای چه منظوری از این کابل استفاده کنید.
با این حال لازم است بگوییم بر اساس نواوری‌ها و پیشرفت‌هایی که در طراحی جدید کابل‌های HDMI 2.1 لحاظ گردیده است، به دلایلی که ممکن است برای شما جدید و البته هیجان انگیز باشد، کابل‌های HDMI انتخاب بهتری برای نیازهای سرگرمی خانگی است. علاوه بر این، جهت اتصال کامپیوتر و همچنین کنسول بازی به خوبی عمل می‌کند.
ویژگی‌های جدید در استاندارد HDMI 2.1
مشخصات کابل HDMI چندین بار بازنگری شده است. کابل HDMI 2.0، که نسل قبلی کابل HDMI 2.1 است، در سال ۲۰۱۳ به بازار جهانی تکنولوژی معرفی شد. اما پس از چند سال، هنگامی که تلویزیون‌های ۴K شروع به فیلتر کردن جریان اصلی کردند و تغییراتی در آن‌ها اعمال شد، این کابل‌ها خود را با تغییر تلویزیون‌های ۴K اپدیت نکردند؛ از اینرو به طور گسترده‌ای مورد قبول واقع نشدند.
اما همه چیزی که HDMI 2.0 در مقایسه با نسخه‌های قبلی HDMI واقعا روی میز آورده، پخش چشم نواز و روان ویدئو است. گرچه قبول داریم در آن زمان رسیدن به این استاندارد یک گام مهم بود، اما رسانه‌های امروزی برای ایجاد یک تجربه تماشای لذت‌بخش و پیشرفته برای مخاطبان و کاربران خود، به راه‌حلی با پهنای باند حتی بالاتر از این‌ها نیاز دارند.
کاملا به شما حق می‌دهیم اگر یکی از کسانی باشید که به بیش از یکی از این ویژگی‌های جدید دلبسته هستید و از آن‌ها استفاده می‌کنید و یا به عنوان فردی که به یکی از این ویژگی‌های خاص موجود وابستگی دارید، نگران این نکته باشید. در این مورد بعدا صحبت خواهیم کرد. بگذارید فعلا ویژگی‌ها را با یکدیگر بررسی کنیم.
ویدئو‌های چشم نواز‌تر و با وضوح بالاتر
کابل‌های HDMI 2.1 با پشتیبانی از رزولوشن بومی ۱۰K (یعنی ۱۰۲۴۰ در ۴۳۲۰ پیکسل) نگاه خود را به آینده معطوف کرده است؛ چرا که در حال حاضر، هنوز هیچ تلویزیون یا نمایشگر کامپیوتری از وضوحی آنقدر بالا پشتیبانی نمی‌کند. (و البته هیچکس از شما نخواهد پرسید که محتوای ۱۰K را از کجا ممکن است دریافت کنید)
در کوتاه‌مدت، این ویژگی می‌تواند برای بسیاری از گیمرهایی که بر روی کامپیوترهای شخصی و یا کنسول بازی می‌کنند، یک مزیت فوق‌العاده به حساب بیاید. در بین گیمرهای حرفه‌ای، این روزها ۶۰ فریم در ثانیه برای بازی‌های رقابتی کم و بیش، میزان پذیرفته شده‌ای است. اما ۱۲۰ فریم در ثانیه بسیار دلپذیر‌تر و چشم نواز‌تر به نظر می‌رسد و چنین وضوح و کیفیت بالایی در تصویر، برای بازیکنان رقابتی و حرفه ای در ارتقای کیفیت بصری بازی بسیار اثرگذار بوده و جذاب‌تر خواهد بود.
علاوه بر این‌ها باید گفت با ارتقای قطعات و تجهیزات مختلف در دنیای تکنولوژی، دیگر زمان این تعداد نرخ فریم‌ها هم فرا رسیده است. گفتنی است در برخی بازی‌ها، جدیدترین کامپیوترهای شخصی که دارای عملکرد بسیار بالایی هستند، بر اساس جدیدترین AMD and Nvidia GPU silicon، می‌توانند نرخ فریم سه رقمی را در رزولوشن ۴K تولید کنند.
تا سال گذشته، پشتیبانی از نرخ فریم سه رقمی، به جز برای دستگاه‌هایی که دارای بالاترین کارت گرافیک بودند، تقریبا برای همه دستگاه‌های دیگر یک چالش بود. از اینرو حتی اگر کابل HDMI 2.1 قبلا هم به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما در بسیاری از موارد، در مقایسه با نسخه جدید آن، کاربرد محدود‌تری داشت.
همان طور که تلویزیون‌های ۴K در اواسط دهه ۲۰۱۰ به صورت روزافزونی در بازار مصرف تلویزیون همه‌گیر شدند، تلویزیون‌های ۸K هم در اواسط دهه ۲۰۲۰ هر چه بیشتر به یک استاندارد و یک دستگاه رایج و مورد علاقه مردم تبدیل شدند. البته همانطور که گفتیم پخش محتوای ویدئویی حتی با کیفیت ۴K هم هنوز نسبتا جدید است. پس عجیب نیست اگر چندین سال طول بکشد تا دستگاه‌های ۸K و محتوای پشتیبانی‌کننده آن‌ها هم به اندازه شایستگی‌های خود مخاطب جذب کنند و بخش عمده‌ای از بازار مصرف را در دست بگیرند.
HDR دینامیک
قابلیت HDR که به معنای محدوده دینامیکی بالا اشاره دارد، مفهوم چندان جدیدی نیست. این قابلیت اجازه می‌دهد محتوای عکس ثابت یا فیلم، با افزایش دامنه کنتراست فراتر از مقادیر طبیعی خود، روشن‌تر یا تیره‌تر به نظر برسد. با این حال، به طور معمول به عنوان HDR استاتیک اجرا می‌شود؛ به گونه ای که یک تنظیم بر روی همه مطالب (به عنوان مثال بر روی کل یک فیلم) اعمال می‌شود. در واقع امکان اجرای این تنظیم بر روی تعداد محدودی از فریم‌ها که مدنظر کاربر باشد، وجود ندارد.
گفتنی است کابل HDMI 2.0 (که اکنون آن را کابل قدیمی می‌نامیم) تا حدی از این ویژگی برای محتوای ۴K60 پشتیبانی می‌کند، اما افزایش پهنای باند در کابل‌های HDMI 2.1 امکان پویایی HDR با ۴K120 و استانداردهای HDR آینده را هر چه بهتر و بیشتر برای مخاطبان خود فراهم می‌کند.
کانال بازگشت صوتی پیشرفته (eARC)
این فناوری، صدا را از منبعی مانند کابل یا جعبه جریان از طریق تلویزیون به گیرنده صوتی/ تصویری یا نوار اسپیکر هدایت می‌کند. این امکان قبل از رونمایی کابل HDMI 2.1 هم وجود داشت، اما این کار با استفاده از روش‌های دیگری انجام می‌گرفت و نه به کمک یک کابل HDMI.
این ویژگی که تنظیمات سینمای خانگی با کابل‌های کمتر را فراهم می‌آورد، یک راهکار فوق‌العاده است که طراحان برای افزایش راحتی و ساده سازی این فرایند در نظر گرفته‌اند تا مخاطب غیرمتخصص هم بتواند به راحتی کارهای روزانه خود را بدون احتیاج به دیگران راه بیندازد.
نرخ رفرش متغیر (VRR)
نرخ رفرش نمایشگر یا VRR پارامتری است که تعیین می‌کند هر چند وقت یک‌بار تصویر دوباره ترسیم شود. استاندارد نرخ VRR تلویزیون و مانیتور کامپیوترهای شخصی، ۶۰ هرتز (Hz) است: بدین معنی که در هر ثانیه ۶۰ فریم ترجمه می‌شود.
به این ترتیب می‌توان گفت فریم‌ها یا تخریب شده‌اند و یا تداخل فریم در فریم رخ داده است. نرخ VRR ارائه شده در کابل‌های HDMI می‌تواند این مشکل را برطرف کند. عملکرد آن به این صورت است که منبع، به جای ارسال فقط بخشی از یک فریم، زمانی فریم را به پایان می‌رساند که عمل رندر (Render) آن پایان یافته باشد.
گیمرهای حرفه‌ای کامپیوتر شخصی ممکن است متوجه شوند نرخ VRR ارائه شده در کابل‌های HDMI متناسب با فناوری‌های موجود Nvidia G-Sync و AMD FreeSync ارتقا می‌یابد. لازم است بدانیم هر سه فناوری یادشده هدف مشابهی را دنبال می‌کنند. نرخ VRR ارائه شده در کابل‌های HDMI هم استاندارد خاص خود را دارا هستند. بدیهی است برای پشتیبانی از هر سه فناوری، به یک منبع و به یک نمایشگر یا تلویزیون نیاز است.
انتقال سریع فریم (QFT)
یکی دیگر از ویژگی‌های کابل HDMI 2.1 که از جمله مزیت‌های آن برای گیمرها به شمار می‌رود، فناوری QFT است که در معنای تخصصی آن “تأخیر ورودی” نامیده می‌شود.
ویژگی QFT تأخیر در ارسال فیلم فعال از طریق کابل HDMI را کاهش می‌دهد. به این ترتیب با انتقال سریع‌تر فریم‌ها، تجربه بصری مناسبی را برای کاربران فراهم می‌آورد. این فناوری به تازگی در دستگاه‌های HDMI 2.1 ارائه شده است.
حالت تاخیر کم خودکار (ALLM)
نمایشگر‌ها اغلب یک حالت gaming mode دارند که در آن، گزینه‌ها طوری تنظیم شده‌اند که برخی ویژگی‌ها غیرفعال می‌شوند تا کاربر در طول بازی با تاخیر در ارسال فریم مواجه نشود.
طراحان، قابلیت ALLM را به عنوان یک ویژگی مفید جهت راحتی کاربران اضافه کرده‌اند.
تعویض سریع رسانه (QMS)
آیا می‌دانید زمانی که در حال جابه‌جایی بین ورودی‌های تلویزیون هستید، مثلا موقعی که دارید از جعبه کابل به برنامه Amazon Prime می‌روید، چرا یک صفحه سیاه رنگ برای لحظه کوتاهی ظاهر می‌شود؟
البته لازم است حتما به این نکته توجه داشته باشید که اگر وضوح تصویر بین منابع متفاوت باشد (مثلا تلویزیون از ۶۰ فریم و مانیتور از ۱۲۰ فریم پشتیبانی کند)، همچنان صفحه سیاه را مشاهده خواهید کرد.
چطور تشخیص دهیم یک دستگاه، کابل HDMI 2.1 را پشتیبانی می‌کند یا خیر؟
دستگاه هایی که از HDMI 2.1 پشتیبانی می‌کنند، احتمالا در جزئیات محصول یا در بخش اطلاعات مربوط به اتصالات ورودی/ خروجی، درباره این ویژگی اطلاعاتی را ارائه داده‌اند. اما اگر مقاله را تا اینجا با دقت خوانده باشید، حتما به خاطر دارید که گفتیم یک دستگاه فقط به این دلیل که پورت HDMI 2.1 داشته باشد، به این معنی نیست که می‌تواند از همه ویژگی‌های HDMI 2.1 پشتیبانی کند.
مطمئنیم خوشحال می‌شوید وقتی بفهمید فروشندگان می‌توانند از طریق به روزرسانی میان‌افزار، با ایجاد ویژگی‌های HDMI 2.1 در دستگاه‌های HDMI 2.0 امکان استفاده از قابلیت‌های HDMI 2.1 جدید را بر روی دستگاه قدیمی شما فراهم کنند.
اما بگذارید این حقیقت را هم بگوییم که هیچ میان‌افزاری وجود ندارد که با به‌روز‌رسانی دستگاه و برنامه‌های آن، تمام ویژگی‌های HDMI 2.1 را به طور تضمینی به شما ارائه دهد. پس این روش فقط می‌تواند به طور موقتی کار شما را راه بیندازد تا زمانی که وقت کنید سری به فروشگاه‌های انلاین یا فروشگاه‌های شهر خود بزنید و کابل‌های HDMI 2.1 را تهیه کنید.
چگونه یک کابل HDMI دارای سرعت فوق‌العاده بالا را بشناسیم؟
یکی از راه‌های تشخیص کابل HDMI 2.1 دارای سرعت فوق‌العاده بالا (که به Category 3 تعلق دارد) این است که باید روی بدنه کابل عبارت CABLE HDMI” Ultra High Speed” مطابق تصویر درج شده باشد. این کابل‌های خارق‌العاده که به بازار عرضه شدند، از پهنای باند ۴۸Gbps پشتیبانی می‌کنند.
پس از ذکر برخی از ویژگی‌های این کابل، ضروری است توجه شما را به نکات مهمی جلب کنیم تا با کلمات و اصطلاحاتی که در بین فروشندگان این تجهیزات وجود دارد، بیشتر آشنا شوید و احیانا کابل دیگری را به اشتباه خریداری نکنید.
کابل‌های Ultra High Speed HDMI هم لازم است برای گذراندن یک برنامه صدور گواهینامه اقدام کنند. اما در هر حال این کابل‌ها همیشه به عنوان یک کابل Ultimate High Speed HDMI به بازار عرضه می‌شوند.
توجه داشته باشید که طبق مجوز مربوط به کابل HDMI، سازندگان هرگز اجازه ندارند شماره نسخه HDMI را بر روی آن درج کرده و به این شکل آن را تبلیغ کنند. پس برای اینکه مطمئن باشید کابلی که قصد خرید آن را دارید از قابلیت‌های HDMI 2.1 پشتیبانی می‌کند، بر روی جعبه به دنبال نام “Ultra High Speed HDMI” باشید.
علاوه بر این، روی جعبه HDMI در قسمتی که اطلاعات مربوط به License ان ذکر شده است، نام اپلیکیشنی آورده شده که می‌توانید برای تأیید اصل بودن کابل Ultra High Speed خود از آن استفاده کنید.
آیا لازم است کابل HDMI 2.1 بخرم؟
همانطور که می‌دانید هر فناوری جدید و یا یک نسخه نوین از فناوری، با ورود به بازار جهانی تکنولوژی، توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب می‌کند و افراد زیادی تصمیم می‌گیرند آن را خریداری کنند تا از مزیت‌هایش بهره مند شوند. طبیعی است که کابل HDMI 2.1 هم از این قاعده مستثنی نیست، اما لازم است به این نکته توجه کنید که سال ۲۰۲۱ نخستین سالی است که این قابلیت‌ها در نسخه‌ای جدید به بازار عرضه شده‌اند و بدیهی است اهمیت آن فقط با رایج شدن استفاده از تلویزیون‌های ۸K در میان کاربران افزایش خواهد یافت.
به ویژه با اتصال گیمرها به نمایشگر‌های کامپیوتری که قرار است در طول سال ۲۰۲۱ روانه بازار شوند، استفاده از کابل HDMI 2.1 رایج‌تر خواهد شد. علاوه بر این، سرگرمی‌های خانگی هم می‌توانند از نرخ فریم بالاتر و HDR پویا بهره‌مند شوند.
کلام پایانی
باید خاطرنشان کنیم این مقاله و موارد مشابه به این قصد تهیه می‌شوند تا کاربران بتوانند بسیاری از مزایای یک فناوری یا ارتقای یک ابزار و تجهیزات را درک کنند و بدانند طراحان در مورد ارتقای کیفیت تجربه کاربران با محصولات خود همواره در تلاش هستند و محصولاتی متناسب با کاربرد‌های مختلف و مورد علاقه مخاطبان گوناگون را پیاده سازی می‌کنند.
به عنوان نکته پایانی باز هم لازم است تاکید کنیم هنگام خرید دستگاه‌های HDMI 2.1 بسیار دقت کنید و حتما از فروشنده بپرسید تا مطمئن شوید محصولی که خریداری می‌کنید از ویژگی‌های خاص HDMI 2.1 مورد نظر شما پشتیبانی می‌کند.
چنانچه به این نکته دقت کنید، مورد دیگری باقی نمی‌ماند، جز اینکه اعتراف کنیم احتمالا شما هم مثل ما مشتاق شده‌اید یک کابل HDMI 2.1 در لیست خرید بعدی‌تان باشد، به ویژه اگر از اواسط سال ۲۰۲۰ تبلیغات مربوط به قابلیت‌های جدید کابل‌های HDMI 2.1 را پیگیری کرده‌اید و اکنون سخت مشتاق هستید با این استاندارد‌ها زندگی کنید.
