به نظر شما، این‌طور که کامپیوترها سریع و پرقدرت توسعه پیدا می‌کنن، آیا بالاخره می‌تونن جلوی خالق خودشون بایستن یا نه؟ مسلما کامپیوتری که برای انجام کار خاصی، برای مثال بازی شطرنج طراحی شده، می‌تونه انسان رو شکست بده و این کار رو هم کرده، اما وقتی کامپیوتر در برابر کل توانایی ذهنی انسان قرار بگیره چطور؟ آیا بازم می‌تونه پیروز بشه؟
این مسئله فکر خیلی‌ها رو به خودش مشغول کرده. از طرفی نوابغی مثل ایلان ماسک (Elon Musk) نگران آینده هوش مصنوعی و غلبه اون بر بشریت هستن و از طرف دیگه، بزرگانی مثل لینوس توروالدز (Linus Torvalds)، خالق سیستم عامل لینوکس، کامپیوترها رو کم‌هوش می‌دونن.
طی چند سال گذشته، دانشمندان به روش‌های مختلفی تلاش کرده‌اند ابرکامپیوتر بسازن؛ کامپیوتر فوق‌پیشرفته و عجیب‌غریبی که بتونه پیچیدگی و قدرت پردازش مغز انسان رو شبیه‌سازی بکنه.
به‌گفته زیست‌شناسان، مغز انسان تقریبا ۹۰میلیارد سلول عصبی داره که با تریلیون‌ها اتصال به‌نام سیناپس به هم متصل شده‌اند. این سیستم اتصالات پیچیده در مغز، صدها تریلیون مسیر مختلف فراهم می‌کنه که سیگنال‌ها از طریق اون‌ها عبور می‌کنن.
در تلاشی که چند سال پیش برای شبیه‌سازی دیجیتالی این سیستم انجام شد، دانشمندها متوجه شدن به ۸۲هزار پردازنده روی یکی از سریع‌ترین ابرکامپیوترهای جهان نیاز دارن تا فقط یک ثانیه از فعالیت عادی مغز انسان رو شبیه‌سازی کنن!
اخیرا هم مطالعه‌ای نشون داده که مغز انسان می‌تونه ۱۰برابر بیشتر از اون چیزی اطلاعات رو در خودش نگه داره که پیش از این تصور می‌شد. دانشمندها برآورد می‌کنن که ظرفیت مغز انسان حدود یک پتابایت (یک کادریلیون بایت یا ۱۰ به‌توان ۱۵ بایت) است!
مسئله قابل‌توجه اینکه انسان در چند حوزه منحصربه‌فرد به حساب میاد که عبارت‌اند از تشخیص الگو، توانایی‌های زبانی و تفکر خلاق. البته کامپیوترها در زمینه تشخیص الگو، به‌سرعت در حال پیشرفت هستن، اما بیشتر برنامه‌ها هنوز به‌خوبی کودکان هم عمل نمی‌کنن.
نمونه کلاسیکی از تشخیص الگو، تشخیص چهره است. ما انسان‌ها می‌تونیم چهره‌ها رو در پس‌زمینه‌های مختلف و شرایط متفاوت تشخیص بدیم. حتی می‌تونیم چهره‌هایی رو تشخیص بدیم که پیر شده‌اند، یا گریم شده‌اند یا با موهای صورت پوشیده شده‌اند. کامپیوترها در چنین کارهایی به‌خوبی انسان عمل نمی‌کنن.
اما وقتی پای اجرای دستورالعمل‌های گام‌به‌گام ساده به میون میاد، کامپیوترها از انسان قوی‌تر هستن. انسان در کارهایی که به‌آسونی به مراحل ساده تقسیم نمی‌شه، قدرتمندتر از کامپیوترهاست.
هدف حوزه‌های علوم کامپیوتر، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی هم تقسیم مسائل به تکه‌های کوچکی است که کامپیوترها بتونن هضم کنن. با همه این‌ها، کامپیوترها فعلا نوزادان اطلاعاتی به حساب میان؛ اون‌ها نمی‌تونن برای خودشون غذا درست کنن!
بیایید نگاه دقیق‌تری به تفاوت‌های کامپیوتر با مغز انسان بیندازیم:
مغز انسان آنالوگ، کامپیوتر دیجیتال
نرون‌ها اساسا باینری هستن، به این دلیل که وقتی به آستانه مشخصی می‌رسن، برانگیخته می‌شن. برای مثال، نرخ یکی از مکانیسم‌های عمده مغزی که تبادل اطلاعات، متناسب با سرعتی به حساب میاد که نرون‌ها برانگیخته می‌شن.
این تشابه ظاهری به صفر و یک دیجیتالی، به‌اشتباه این ذهنیت رو القا می‌کنه که خیلی از فرایندهای مستمر و غیرخطی که مستقیما روی پردازش عصبی تأثیر دارن، دیجیتالی هستن؛ اما این‌طور نیست!
بازیابی حافظه در مغز انسان، بر اساس آدرس محتوا
اطلاعات موجود روی حافظه کامپیوتر، با اشاره به آدرس دقیق بایت موردنظر قابل‌دسترس است که بازیابی بر اساس آدرس بایت نام گرفته. اما مغز انسان از سیستم بازیابی بر اساس آدرس محتوا استفاده می‌کنه.
به این معنا که اطلاعات موردنیاز در حافظه، با دستیابی به نزدیک‌ترین مفهوم مربوطه قابل‌دسترسی هستن. برای مثال، وقتی راجع به خرید اقساطی موبایل فکر می‌کنیم، به‌طور خودکار به اطلاعات حافظه مربوط به سایر شرایط فروش قسطی مثل خرید اقساطی تبلت هم دست پیدا می‌کنیم.
مغز انسان موازی، کامپیوتر مدولار و ترتیبی
بخشی از تصور اشتباه درباره شباهت کامپیوتر با مغز انسان، از تمایل روان‌شناس‌های ادراکی برای جست‌جوی ترتیبی بودن مغز ناشی می‌شه. شاید تصور کنید در مغز انسان، ترتیب زبانی وجود داره، همون‌طور که در کامپیوترها درباره برنامه‌های پردازش زبانی صدق می‌کنه.
اما تحقیقات اخیر نشون می‌دن که خود پردازش زبان هم با مدارهای عصبی انجام می‌شه که به‌طور گسترده‌ای توزیع شده‌اند و ناحیه بروکای مغز انسان، در سایر پردازش‌ها درگیر می‌شه.
عدم‌ثبات سرعت پردازش در مغز انسان
سرعت پردازش اطلاعات عصبی، به محدودیت‌های مختلفی وابسته است، از جمله زمان لازم برای عبور سیگنال‌های الکتروشیمیایی از آکسون‌ها و دندریت‌ها، همین‌طور زمان توزیع انتقال‌دهنده‌های عصبی در طول شکاف سیناپسی و دسترس‌پذیری انتقال‌دهنده‌های عصبی.
بنابراین تفاوت‌هایی در سرعت پردازش مغز وجود دارن و درست برعکس پردازشگر کامپیوتری، سرعت ثابت و یکسانی برای پردازش در مغز نمی‌شه قائل شد.
تفاوت حافظه کوتاه‌مدت انسان با حافظه کامپیوتر
شباهت‌های ظاهری بین حافطه کوتاه‌مدت مغز با حافظه (RAM) کامپیوتر، سال‌ها بسیاری از روان‌شناس‌های شناختی رو به‌اشتباه انداخته بود، اما تحقیقات بیشتر نشون دادن که تفاوت‌های زیادی بین این دو وجود داره.
حافظه کوتاه‌مدت مغز، فقط اشاره‌ای به حافظه بلندمدت داره، اما رم کامپیوتر، داده‌ها رو روی هارددیسک نگهداری می‌کنه. از طرف دیگه، برخلاف حافظه رم، ظرفیت حافظه کوتاه‌مدت مغز ثابت نیست.
در نهایت جالب بدونید جان جیانندریا (John Giannandrea)، مدیر بخش هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی گوگل در کنفرانسی که اخیرا در دفتر مرکزی گوگل برگزار شده، گفته: «کامپیوترها بسیار کُندذهن هستن. اون‌ها ضریب هوشی بچه‌های چهارساله انسان رو دارن. در واقع کامپیوترها ضریب هوشی برادر یا خواهر کوچک شما رو دارن، اما هنوز هم وکلا، پزشکان و معماران آینده جامعه بشری معرفی می‌شن»!