آیا تا به‌حال پیش آمده که به‌طور تصادفی فایل مهمی را پاک کنید؟ یا اینکه محتوی سطل زباله را خالی کنید و بعد پشیمان شوید؟ خبر خوب برای کاربران ویندوز ۱۰، نرم افزار ویندوز فایل ریکاوری « Windows File Recovery » است. این بار شرکت مایکروسافت با افزودن این ابزار مفید به آپدیت ماه مه ۲۰۲۰ ویندوز ۱۰، امکان بازیافت فایلهای دیلت و پاک شده را فراهم کرده است. ابزار جدید ویندوز فایل ریکاوری در ۹۹.۹ درصد مواقع فایلهای پاک شده را صحیح و سالم بازمی‌گرداند. با ایده‌آل تک و راهنمای قدم به قدم استفاده از ابزار قدرتمند ویندوز فایل ریکاوری همراه باشید.
نسخه ماه می ۲۰۲۰ ویندوز ۱۰
سابق بر این، در صورت پاک شدن فایل، می‌بایست سراغ خریداری یا دانلود نرم‌افزارهای مختلف ریکاوری می‌رفت. برخی از این نرم‌افزارها فقط یک فرمت خاص، مثل عکس را پشتیبانی می‌کردند، برخی دیگر هم کارکرد ضعیفی داشتند؛ در نتیجه کاربر تنها در صورت صرف وقت و هزینه و با آزمودن نرم‌افزارهای مختلف، می‌توانست فایل عزیزش را برگرداند.
برای رفع این مشکل، مهندسان شرکت مایکروسافت وارد عمل شدند و در ویندوز ۱۰ نرم افزار ویندوز فایل ریکاوری « Windows File Recovery » را گنجاندند. از این پس در نسخۀ ماه مه ۲۰۲۰ و نسخه‌های بالاتر ویندوز ۱۰، این نرم‌افزار موجود است.
ابزار ویندوز فایل ریکاوری (Windows File Recovery) چیست؟
در ابتدا باید گفت ابزار ویندوز فایل ریکاوری یک نرم افزار مانند نرم افزارهای متداول ریکاوری نیست که فقط با فشار یک دکمه همه کارها را انجام دهد؛ بلکه یک صفحه سیاه رنگ فرمان است. از همین جا به شما اطمینان می‌دهیم که این ابزار بسیار پربازده‌تر از هر نرم‌افزاری در این حوزه است و با نوشتن چند دستورالعمل ساده در این صفحه سیاه رنگ به احتمال قوی فایلتان را ریکاوری خواهید کرد. بنابراین از این صفحه سیاه رنگ نترسید و این مطلب را که راهنمای قدم به قدم کار با ابزار ویندوز فایل ریکاوری است، تا انتها بخوانید و بعد وارد عمل شوید و خود نتیجه را ببینید.
ویندوز فایل ریکاوری: پشتیبانی از کدام فرمت‌ها؟
ویندوز فایل ریکاوری قادر است داده‌ها را در تمامی فرمت‌ها از قبیل، عکس، فابل ورد، فیلم و … در تمامی حافظه‌ها شامل هارد HDD، حافظه SSD ، فلش USB یا کارت فلش مموری ذخیره کند. این برنامه از بیشتر سیستم فایل‌ها از قبیل NTFS، FAT، exFAT، ReFS پشتیبانی می‌کند. دو فایل سیستم FAT و exFAT برای حافظه‌های با گنجایش پایین‌تر از ۴ گیگابایت مانند فلش یو‌اس‌بی و کارت مموری به‌کار می‌رود و فایل سیستم NTFS مخصوص حافظه‌هایی هارد اچ‌دی‌دی، اس‌اس‌دی و هارد اکسترنال، فلش یا حافظۀ بالای ۴ گیگابایت تعریف شده است. سیستم فایل ReFS نیز برای سیستم‌های رده بالاتر ورک استیشن که ویندوزهایی از قبیل ویندوز سرور و ویندوز پرو دارند، استفاده می‌شود.
آموزش کار با ابزار ویندوز فایل ریکاوری
ابزار ویندور فایل ریکاوری می‌خواهید؟ پس ویندوز ۱۰ خود را به‌روز کنید.
برای کار با ویندوز فایل ریکاوری، ابتدا باید سیستم عامل رایانه خود را به نسخۀ ۲۰۰۴ ویندوز ۱۰ یا نسخه بالاتر به‌روزرسانی کنید. برای اطلاع از اینکه ویندوز شما کدام نسخه است، به مسیر زیر بروید:
Settings > System > About
سپس به پایین صفحه، بخش مشخصات ویندوز (Windows specifications) بروید. اگر شماره نسخه ۲۰۰۴ یا بالاتر بود، ویندوز ابزار ریکاوری را دارد؛ در غیر اینصورت برای بروز رسانی به مسیر زیر بروید:
Settings > Update & Security
برای بررسی اینکه آیا بروزرسانی ویندوز ۱۰، نسخه ۲۰۰۴ برای رایانه شما در دسترس است، روی Check for updates کلیک کنید. اگر بروزرسانی در دسترس بود، برای بارگیری و نصب روی گزینه Download and install کلیک کنید.
دانلود رایگان نرم افزار ویندوز فایل ریکاوری
پس از نصب ویندوز ۱۰ نسخه ۲۰۰۴، باید برنامه ویندوز فایل ریکاوری (Windows File Recovery) را که در فروشگاه مایکروسافت به طور رایگان ارائه شده، با کلیک روی گزینه Get دانلود کنید.
اجرای نرم افزار ویندوز فایل ریکاوری
اکنون می‌توانید با استفاده از یکی از دو راه زیر ویندوز فایل ریکاوری را اجرا کنید:
- منوی Start، کلیک بر روی Windows File Recovery ؛
- روی صفحه کلید، دکمه Windows را فشار دهید، بعد در باکس جستجو Windows File Recovery را تایپ کنید.
وقتی پنجره پاپ آپ اجازه اعمال تغییرات را از شما خواست، yes بزنید.
پنجره خط فرمان یا کامند پرامپ (command prompt) مطابق شکل زیر باز می‌شود که در آن نحوه استفاده مناسب از نرم‌افزار با ذکر چند مثال به زبان انگلیسی توضیح داده شده‌است. باید در خط پایانی این صفحه فرمانی برای ریکاوری تایپ کنید. در ادامه به توضیح ساختار این خط فرمان می‌پردازیم تا بدانید که برای استفاده حالتی خاص از ریکاوری چه فرمانی باید تایپ کنید.
در خط آخر این صفحه دقیقاً بعد از این عبارت <C:\WINDOWS\system32 بدون زدن فاصله، دستور بازیابی فایل را باید طبق ساختار زیر تایپ کنید. توجه داشته باشید که نباید عیناً این ساختار را کپی کنید بلکه در آن به جای هر عبارت باید متغیری طبق دستورالعملی که در ادامه توضیح می‌دهیم، جای گذاری کنید :
[winfr source-drive: destination-drive: [/switche
- به جای source-drive، نام درایو مبدأ, یعنی درایوی را که فایل دیلت شده قبلاً آنجا بود، تایپ کنید.
- به جای destination-drive، نام درایو مقصد، یعنی درایوی را که می‌خواهید فایل بازیابی شده آنجا ذخیره شود، تایپ کنید.
تذکر مهم : درایو مبدأ و مقصد نباید یکی باشد. اگر رایانه شما فقط یک درایو یا پارتیشن دارد، یک فلش usb به آن وصل کنید و آن را به عنوان درایو مقصد تعیین کنید.
- به جای [/switches] باید فرمان‌هایی را مطابق با جدول «فرمان قابل تایپ به جای [/switches] » که در ادامه می‌آید، تایپ کنید. برای این کار ابتدا باید سه حالت مختلف ریکاوری را که در ابزار ویندوز فایل ریکاوری تعریف شده، بشناسید.
نرم افزار ویندوز فایل ریکاوری و حالت‌های سه‌گانه بازیابی (File Recovery Modes)
ویندوز فایل ریکاوری سه حالت مختلف را برای بازیابی فایل در نظر گرفته‌است که یکی از این حالت‌ها باید در ساختار خط فرمان تایپ شود.
۱- حالت پیش فرض یا دیفالت (Default)
در این حالت، ابزار ویندوز فایل ریکاوری از جدول فایل اصلی (MFT) برای یافتن فایلهای از دست رفته استفاده می‌کند. جدول فایل اصلی یاMFT نام، اندازه، زمان، تاریخ و سایر جزئیات هر پرونده و پوشه را در یک پارتیشن NTFS جای داده‌است و این کار را با استفاده از بخش‌هایی از پرونده، موسوم به بخش‌های ثبت فایل (FRS) انجام می‌دهد که خود خلاصه‌هایی از اطلاعات پرونده هستند. به این ترتیب، حالت دیفالت یا پیش فرض در صورتی که جدول فایل اصلی MFT و بخش‌های ثبت فایل FRS ، هر دو دست نخورده و قابل خواندن باشند، به بهترین شکل کار می‌کند و این حالت به طور معمول باید در مورد هر درایو نرمالی صدق کند و صد در صد جواب دهد.
۲- حالت سگمنت (Segment)
در این حالت، دیگر برای بازیابی فایل به جدول فایل اصلی MFT احتیاجی نیست، اما ابزار ویندوز فایل ریکاوری هنوز به سگمنت یا بخش‌های پرونده نیاز دارد. به این ترتیب، در صورت بروز هرگونه فساد یا اختلال در جدول فایل اصلی، استفاده از این حالت، ممکن است راهگشا باشد.
۳- حالت ردپا یا سیگناچر (Signature)
ار آنجایی که با پاک شدن هر داده‌ای، ردپایی از آن، در حافظه باقی می‌ماند، در این حالت، نرم‌افزار ریکاوری برای بازیابی اطلاعات، فقط به حضور این ردپا یا سیگناچر Signature آن احتیاج‌دارد. یعنی اگر سیگناچر فایلی که از دست رفته، مخدوش یا فاسد نشده باشد، می‌توان از این حالت استفاده کرد. خبر بد این است که در این حالت، نرم‌افزار فقط فایل‌هایی با فرمت خاص را جستجو می‌کند و پرونده‌هایی با حجم بسیار کم را درست و حسابی بازیابی نمی‌کند.
گاهی اوقات پیش می‌آید که کاربر این ردپا را با فرمت کردن حافظه مخدوش می‌کند، یا مدت زمان طولانی از پاک شدن فایل می‌گذرد و کاربر بارها و بارها اطلاعات قبلی را پاک کرده و اطلاعات جدید روی حافظه ذخیره می‌کند. در این مواقع بازیابی فایل از دست رفته سخت و در مواقعی بعید می‌شود.
توجه داشته باشید که ابزار ویندوز فایل ریکاوری در حافظه‌های غیر NFTS که شامل حافظه‌های زیر ۴ گیگابایت است، فقط از حالت سیگناچر (Signature) پشتیبانی می‌کند.
جدول فرمت و زیر فرمت در حالت سیگناچر (Signature)
در جدول زیر، فرمت و زیرفرمت‌های مختلف، برای استفاده از حالت سیگناچر آمده است. برای استفاده از این حالت ، باید خط فرمان /y:<type(s)> را تایپ کنید و در آن به جای عبارت <type(s)> انواع زیرفرمت را مطابق جدول زیر تایپ کنید. توجه کنید که باید آن‌ها را با استفاده از ویرگول از هم جدا کنید.
| انواع فرمت‌ها | زیر فرمت‌ها |
| ASF | wma, wmv, asf |
| JPG | jpg, jpeg, jpe, jif, jfif, jfi |
| MP3 | mp3 |
| MPEG | mpeg, mp4, mpg, m4a, m4v, m4b, m4r, mov, 3gp, qt |
| PNG | png |
| ZIP | zip, docx, xlsx, pptx, odt, ods, odp, odg, odi, odf, odc, odm, ott, otg, otp, ots, otc, oti, otf, oth |
در صورت استفاده از هر یک از سه حالت Default, Segment و Signature که در بالا توضیح دادیم، مطابق جدول زیر عمل کنید:
جدول فرمان قابل تایپ به جای عبارت [/switches]
![جدول فرمان قابل تایپ به جای عبارت [/switches]در ابزار ویندوز فایل ریکاوری ویندوز 10](https://idehaltech.com/wp-content/uploads/2020/08/جدول-فرمان-قابل-تایپ-به-جای-عبارتswitches.jpg)
مثال : فرض کنید قصد دارید فایلی پاک شده با نام xyz.docx را که قبلاً در فولدر Documents در درایو C ذخیره شده بود، ریکاوری و سپس فایل بازیابی شده را در درایو D ذخیره کنید. باید فرمان زیر را تایپ کنید.
.winfr C: D: /n \Users\<username>\Documents\xyz.docx
ابزار ویندوز فایل ریکاوری به طور خودکار پوشه‌ای به نام <Recovery_<date and time در درایو مقصد ایجاد می‌کند که در آن فایل ریکاوری شده ذخیره می‌شود.
پس از تایپ فرمان، ابزار ویندوز فایل ریکاوری از کاربر برای اجرای فرایند ریکاوری کسب اجازه می‌کند. Y را تایپ کنید تا ابزار ویندوز فایل ریکاوری، درایو شما را در جستجوی فایل از دست رفته اسکن کند. در صورتی که ریکاوری موفقیت‌آمیز باشد، ابزار آن را در پوشه <Recovery_<date and time ذخیره می‌کند. صفحه فرمان در پایان از کاربر می‌پرسد که آیا کاربر می‌خواهد فایل ریکاوری شده را ببیند. تایپ کنید : Y.
سپس پوشه بازیابی و پرونده RecoveryLog.txt را در درایو مقصد مشاهده خواهید کرد. این پوشه را باز کرده و دنبال فایل بازیابی شده خود بگردید. اگر این فایل در پوشه Recovery یافت نشد، ناامید نشوید؛ زیرا گزینه های مختلفی دارید. می‌توانید دوباره امتحان کنید و این بار نام پرونده را بدون تعیین مکان مشخص کنید، مانند فرمان زیر:
.winfr C: D: /n xyz.docx
این گزینه کل هارد دیسک شما را در جستجوی فایل اسکن می‌کند.
گزینه دیگر پیش روی شما این است که در فرمان خود یک وایلد کارد قرار دهید. مثال:
.winfr C: D: / n * .docx
با این کار تمامی فایلهای حذف شده که فرمت docx دارند، در هارد شما بازیابی و ذخیره می‌شوند. سپس می توانید پوشه ریکاوری را باز کنید و در ٱنجا به دنبال فایل مورد نظر خود در میان فایلهای بازیابی شده بگردید و امیدوار باشید فایل مورد نظرتان را آنجا بیابید.
اگر هنوز موفق به بازیابی پرونده مورد نظرتان نشدید، بهتر است این بار حالت Segment را امتحان کنید. برای انجام این کار، سوئیچ / r را به دستور اضافه کنید. مثال:
.winfr C: D: /r /n \Users\<username>\Documents\xyz.docx
یکی از آخرین گزینه‌ها، استفاده از حالت Signature است. البته توجه داشته باشید که در این حالت فقط فایل‌هایی با فرمت‌های خاص پشتیبانی می شوند. برای دیدن فرمت‌های پشتیبانی شده، فرمان زیر را تایپ کنید.
#/ winfr
برای استفاده از حالت سیگناچر، سوئیچ /x و برای تعیین فرمت خاص سوئیچ /y را به فرمان اضافه کنید، تا فرمت پرونده مشخص شود. مثال:
.winfr C: D: / x / y: ZIP
برای استفاده از سوئیچ‌های مختلف به جدول فرمان قابل تایپ به جای عبارت [/switches] مراجعه فرمایید.
در زیر سه مثال دیگر هم آمده که به درک بهتر فرمان ریکاوری کمک می‌کند.
\Winfr C: D:\RecoveryDestination /n Users\<username>\Downloads
Winfr C: D:\RecoveryDestination /x /y:PDF , JPEG
Winfr C: D:\RecoveryDestination /r /n *.pdf /n *.jpg
جدول پیشنهاد انتخاب حالت ریکاوری
در جدول زیر بسته به نوع و وضعیت فایل دیلت شده، حالت ریکاوری مناسب پیشنهاد داده شده است.
| فایل سیستم | شرط ریکاوری فایل | حالت پیشنهادی برای ریکاوری |
| NFTS | داده‌های تازه پاک شده | پیش فرض (Default) |
| داده‌هایی که مدت کمی از پاک شدن آن می‌گذرد | ابتدا حالت سگمنت (Segment) را امتحان کنید، اگر جواب نداد، از حالت ردپا (Signature) استفاده کنید. | |
| درایو فاسد یا مخدوش | ||
| FAT، exFAT، ReFS | در صورتی پشتیبانی از نوع فایل | حالت ردپا (Signature) |
سوالات متداول
همیشه از حروف بزرگ برای درج نام درایو در مسیر مبدا و مقصد استفاده کنید، حتماً بعد از آن دو نقطه بگذارید (:) و حتماً یک فاصله مابین منبع و مقصد تایپ کنید.
اگر سوئیچی دارای دو نقطه است، مانند :y/ مابین دو نقطه و مابقی عبارت فاصله تایپ نکنید. مثال: y:PDF/
وقتی که نام پوشه‌ای را در فرمان تایپ می‌کنید، یک بک اسلش (\) در پایان آن تایپ کنید. مثال:
\n \Myfolder/
اگر در نام پوشه یا پرونده یک یا چند فاصله وجود دارد، آن‌را حذف کرده و نام آن را میان گیومه قرار دهید. مثال:
“winfr C: E: /n “\Users\
کلید Ctrl+C را فشار دهید.
My Computer را باز کنید و در نوار آدرس، عبارت C:\users را تایپ کرده و اینتر بزنید تا بدانید چند یوزر یا کاربر در کامپیوتر شما تعریف شده‌است. ممکن است چندین کاربر شامل شما، کاربر مهمان و ادمین تعریف شده باشد. عبارت
بسته به سایز فایل ریکاوری، بخصوص هنگام استفاده از حالت سیگناچر، ریکاوری ممکن است چندین دقیقه به طول بیانجامد.
در دو حالت دیفالت و سگمنت پرونده‌های مربوط به سطل زباله (پرونده‌هایی که یا در داخل سطل زباله هستند و یا از آنجا هم حذف شده‌اند) با نام $files.xxx بازیابی شده و در پوشه $RECYCLE.BIN ذخیره می‌شوند.