در حالی که استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند، روز به روز در حال افزایش است؛ به همان نسبت ویروس‌ها هم بیشتر به جان این دستگاه‌ها افتاده‌اند! ویروس یا بدافزار، برنامه مخربی است که به شکل مخفیانه کنترل گوشی موبایل را در دست گرفته و اقدام به سرقت اطلاعات مهم کاربران می‌کند.
مدیریت ریسک تلفن‌های همراه اندروید و تامین امنیت این دستگاه‌ها، هم‌چنان یک چالش بزرگ جهانی محسوب می‌شود. بر اساس گرارش‌ها در سال 2020، از هر 36 گوشی موبایل اندروید، یک گوشی در خطر ویروسی شدن قرار دارد. بنابراین ویروس کشی گوشی های اندروید به یک ضرورت مهم تبدیل شده است.
در این مقاله از مجله تکنولوژی ایده آل تک به بررسی انواع روش‌های ویروس کشی گوشی اندروید خواهیم پرداخت. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که آیا گوشی من ویروسی شده است؟ یا به دنبال خلاص شدن از دست این بدافزارها هستید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.
آیا گوشی اندروید ویروسی می‌شود؟
پاسخ این سوال قطعا مثبت است! در واقع اگر این گوشی‌ها ویروسی نمی‌شدند، ضرورتی هم برای نوشتن این مقاله نبود. جالب است بدانید تا ماه مارس 2020، تعداد گوشی‌های اندروید که به ویروس آلوده می‌شدند، عدد باور نکردنی 482 هزار در ماه بود! در واقع، احتمال ویروسی شدن یک تلفن همراه اندروید، به مراتب بیشتر از آیفون است.
مجرمان سایبری می‌توانند از بدافزار برای دسترسی به اطلاعات شخصی شما استفاده کنند و در برخی موارد، متعاقبا از این اطلاعات حساس برای سرقت هویت یا کلاهبرداری استفاده می‌کنند. متاسفانه کاربران تلفن‌های همراه اندروید، به شدت در معرض حملات این جاسوس‌ها قرار دارند!
انواع ویروس‌ها و بدافزارهای اندروید
تا چندی قبل، کامپیوترها تنها هدف و قربانی ویروس‌ها بودند. اما امروزه و با گسترش استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند، این دستگاه‌ها به طعمه مورد علاقه جاسوسان و مجرمین اینترنتی تبدیل شده‌اند. گوشی‌های موبایل اندروید، با انواع مختلف ویروس‌ها مورد حمله قرار می‌گیرند. در ادامه، به بررسی نمونه‌های مختلف این بدافزارهای مخرب خواهیم پرداخت.
OSI (دفتر امنیت اینترنت کاربران اسپانیایی) بدافزارهایی که می‌توانند به تلفن همراه هوشمند اندروید آسیب بزنند را به هفت مورد زیر، تقسیم‌بندی کرده است:
Adware (بدافزار تبلیغاتی)
این برنامه، تبلیغات ناخواسته یا گمراه‌کننده را روی تلفن همراه اندروید، ظاهر می‌کند. این تبلیغات می‌توانند با پنجره‌های بازشو (پاپ آپ) یا پنجره‌هایی با محتوای تصویری عالی و حتی صدا، در مرورگر ظاهر شوند. Adware به صورت خودکار تکثیر می‌شود تا برای سازندگان خود، سود اقتصادی ایجاد کند.
این بدافزار تبلیغاتی، گاهی اوقات و بدون اطلاع کاربر، موتور جستجوی اختصاصی او را عوض می‌کنند. این اتفاق باعث می‌شود در جستجوی شما خطا ایجاد شده و تجربه کاربری نامناسبی را تجربه نمایید.
Spyware (نرم افزارهای جاسوسی)
این بدافزار، اطلاعات مهم کاربر از قبیل داده‌های شخصی، شماره‌های بانکی، رمزهای عبور، داده‌های مربوط به جستجوهای مورد علاقه او و … را سرقت می‌کند. نرم افزارهای جاسوسی به طور مداوم در حال ارسال اطلاعات حیاتی و مهم ما به مجرمین سایبری و اینترنتی هستند.
به عنوان یک نمونه از بدافزارهای جاسوسی، می‌توان به کی لاگر‌ها اشاره کرد. برای آشنایی بیشتر با این برنامه‌ها، حتما مقاله “کی لاگر چیست” را با دقت مطالعه نمایید.
Worms (کرم‌ها)
این بدافزارها با هدف تکثیر بین رایانه‌ها و تلفن‌های همراه ایجاد شده و اغلب، منجر به خطاهای مبهم در شبکه می‌شوند. کرم‌ها بعد از ورود به دستگاه قربانی، شروع به مصرف پهنای باند اینترنت می‌کنند. مجرمان اینترنتی در لینک بارگذاری این ویروس‌ها، از اسم‌های پر زرق و برقی مانند جایزه بزرگ، قمار، پیشنهادهای جنسی و … استفاده می‌کنند.
Trojan (تروجان)
این ویروس‌ها به عنوان یک نرم افزار قانونی عمل می‌کنند. اما هنگامی که اجرا می‌شوند، به مهاجمان اجازه کنترل تلفن همراه اندروید را می‌دهند. به این ترتیب، اطلاعات مهم شما، همیشه در معرض سرقت قرار دارند.
همان‌طور که اشاره شد، تروجان‌ها بیش از 90 درصد از ویروس‌های تلفن همراه اندروید را شامل می‌شوند. بنابراین، بیش از همه، باید مراقب این بدافزارهای مبهم اما بسیار خطرناک باشید.
Ransomware (باج افزار)
این بدافزار، با مسدود کردن یا رمزگذاری اطلاعات کاربر و سپس درخواست پول در قبال آزادسازی یا رمزگشایی فایل‌های موجود در دستگاه، کنترل کامل تلفن همراه اندروید را در دست می گیرد. باج افزاها دقیقا مانند تروجان یا کرم‌ها، وارد گوشی موبایل می‌شوند.
این باج افزارها می‌توانند به صورت مخفیانه در فایل‌های پیوست یک ایمیل قرار بگیرند، وارد تلفن همراه یا رایانه شما شوند. همچنین صفحات وب نامعتبر که کاربران را دعوت به باز کردن یک فایل به ظاهر بی‌خطر می‌کنند، می‌توانند شامل این ویروس‌ها باشند.
Botnets (بات نت‌ها)
بات نت‌ها شبکه‌ای از دستگاه‌های آلوده هستند که مجرمان سایبری برای حملات مختلف، از آنها استفاده می‌کنند. ارسال دسته جمعی ایمیل‌های اسپم، حملات DDos، سرقت گسترده اطلاعات کاربری و … برخی از بات نت‌ها محسوب می‌شوند. زمانی که یک تلفن همراه جدید به این بدافزارها آلوده می‌شود، تبدیل به بخشی از این شبکه مخرب شده و از آن، برای گسترش هرچه بیشتر ویروس، استفاده می‌شود.
Malicious apps (برنامه‌های مخرب)
وقتی برنامه‌ای را بر روی تلفن همراه خود نصب می‌کنید، از شما می‌خواهد که یک سری مجوزها را به آن بدهید. گاهی اوقات، این مجوزها به عملکرد برنامه مربوط نمی‌شوند یا یک برنامه غیرقابل اعتماد را بارگیری می‌کنید که در نهایت باعث آلودگی ترمینال، کنترل و سرقت اطلاعات ذخیره شده در آن، مانند مخاطبین، اعتبارنامه‌ها، تصاویر، فیلم‌ها و … می‌شود.
علائم ویروسی شدن گوشی اندروید چیست؟
از کجا باید بفهمیم که گوشی اندروید ما ویروسی شده یا بدافزاری در آن در حال فعالیت است؟! تلفن‌های همراه همیشه در معرض آسیب خارجی و داخلی هستند. با این حال، آسیب‌های خارجی وارد شده به گوشی موبایل به راحتی قابل مشاهده است. اما در مقابل، آسیب‌های داخلی معمولا خارج از دید هستند و به صورت مخفیانه گوشی همراه را مورد آسیب قرار می‌دهند.
بدافزارها مانند ویروس‌ها به عنوان اشغال کننده حافظه (RAM) و پردازنده (CPU) شناخته شده‌اند، به طوری که با انجام کارهای تکراری و پشت سر هم و گاهی سنگین، باعث کندی دستگاه می‌شوند. در زیر، نشانه‌هایی لیست شده‌اند که اگر اکثر آنها را داشته باشید، ممکن است گوشی شما نیز به بدافزار آلوده شده باشد:
- گوشی موبایل‌تان بیش از حد کند شده است.
- مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها باز شوند.
- باتری زودتر از مدت پیش‌بینی شده‌اش خالی می‌شود.
- تبلیغات پاپ‌آپ زیادی روی دستگاه مشاهده می‌شود.
- گوشی‌تان برنامه‌هایی دارد که به یاد نمی‌آورید آنها را دانلود کرده باشید.
- حجم اینترنت زیادی بدون دلیل مصرف شده.
نکته: پاپ‌آپ یا Pop Up یا تبلیغات بالاپر، گونه‌ای از آگهی‌های اینترنتی هستند که به منظور بالا بردن بازدید از وب‌گاه‌ها یا بدست آوردن نشانی پست الکترونیکی دیگران درست شده‌اند اما گاهی اوقات می‌تواند با داشتن یک فایل ضمیمه مثل فایل فلش یا اسکریپت خطرناک، موجب آسیب‌پذیری و ایجاد حفره‌های امنیتی در مرورگر شود.
در کل به هرچیزی که ناگهان در هنگام کار کردن شما با اپلیکیشن‌های‌تان بالا بپرد و یک لینک را باز کند یا تبلیغ را نشان دهد پاپ‌آپ نامیده می‌شود.
اگر تعداد این پاپ‌آپ‌ها زیاد باشد یکی از نشانه‌های حتمی ویروسی بودن گوشی شما است.
چگونه از ویروس شدن دستگاه اندرویدی خود جلوگیری کنیم؟
کاملا طبیعی است که نگران امنیت تلفن همراه خود و اطلاعات مهمی که روی آن ذخیره شده‌اند باشید. بنابراین اصلا جای تعجب نیست که به دنبال راهی برای جلوگیری از ویروسی شدن دستگاه اندرویدی خود باشید. ما در ادامه به بررسی 4 راه ساده اما بسیار مهم برای مقابه با ویروس‌ها و بدافزارهای مخرب پرداخته‌ایم:
مراقب اپلیکیشن‌های جانبی باشید
برنامه‌هایی که روی تلفن همراه اندروید خود نصب می‌کنند، اصلی‌ترین منبع ورود ویروس‌ها محسوب می‌شوند. قبل از هر چیز، توصیه می‌کنیم این اپلیکیشن‌ها را فقط از فروشگاه رسمی گوگل یعنی پلی استور (Play Store) دانلود و نصب نمایید.
هنگام بارگیری برنامه‌های جدید بسیار مراقب باشید و مطمئن شوید که اپلیکیشن‌های مورد علاقه خود را فقط از فروشگاه‌های شناخته شده و معتبر، دانلود و نصب می‌کنید.
وارد وب سایت‌های نامعتبر نشوید
وب‌سایت‌هایی که از گواهینامه HTTPS برخوردار هستند، به جدیدترین دفاع بدافزاری مجهز شده‌اند. این در حالیست که وب‌سایت‌های HTTP دیگر از امنیت کافی برخوردار نیستند. بنابراین قبل از ورود به سایت‌های مختلف، مطمئن شوید که از گواهینامه HTTPS استفاده می‌کند.
اگر یک وب سایت به HTTP شروع می‌شود، توصیه ما این است که وارد آن نشوید. زیرا این پایگاه‌ها، مستعد تزریق بدافزار به تلفن همراه شما هستند. (البته این قضیه همیشه صادق نیست و ممکن است یک وب سایت، حتی بدون گواهینامه HTTPS هم امن باشد)
از برنامه‌های آنتی ویروس استفاده کنید
برنامه‌های آنتی ویروس قدرتمند، تلفن همراه شما را به صورت مداوم بررسی کرده و در صورت شناسایی بدافزارهای مخرب، ابزارهای تبلیغاتی، تروجان‌ها و … بلافاصله آنها را از بین می‌برند. تنها کاری که باید انجام دهید این است که وارد فروشگاه گوگل پلی شده و یکی از این برنامه‌های مطمئن را دانلود و نصب کنید.
تذکر: تنها به آنتی ویروس‌های شناخته شده و معتبر اعتماد کنید. زیرا برخی از برنامه‌های ویروس‌یاب اصلا قابل اعتماد نبوده و ممکن است خودشان یک تهدید بزرگ برای تلفن همراه شما محسوب شوند.
از اتصال به وای فای های رایگان و عمومی خودداری کنید
هکرها به راحتی می‌توانند میان تلفن همراه شما و یک شبکه رایگان و عمومی وای فای قرار گرفته و اطلاعات مهم‌تان را سرقت کنند. بنابراین اگر در فرودگاه، رستوران، کافی شاپ و … با یک Wi-Fi رایگان مواجه شدید، توصیه ما این است که در مقابل وسوسه آن مقاومت کرده و بیخیالش شوید؛ البته اگر امنیت تلفن همراه خود را بیشتر از اینترنت رایگان دوست دارید!
چطور گوشی را ویروس کشی کنیم؟
یک راه معقول برای بررسی برنامه‌های ویروسی، اسکن کامل گوشی‌تان با یک آنتی‌ویروس است. قبل از اینکه از یک اپلیکیشن به عنوان آنتی‌ویروس مورد اطمینان‌تان استفاده کنید، در مورد آن تحقیق کنید و ببینید آیا نظر دیگر کاربران آن، مثبت است یا خیر.
برنامه‌های اندروید برای یافتن ویروس
اگر فرض را بر این بگیریم که تلفن همراه اندروید شما ویروسی شده است، باید در اولین فرصت به فکر دانلود و استفاده از یک آنتی ویروس قدرتمند باشید. در ادامه و برای راحتی هر چه بیشتر شما عزیزان، به بررسی بهترین اپلیکیشن‌های ویروس یاب در سیستم عامل اندروید پرداخته‌ایم:
بهترین آنتی‌ویروس‌های رایگان و پرمیوم برای ویروس کشی گوشی های اندروید
بیت دیفندر – Bit Defender
آنتی‌ویروس بیت دیفندر می‌تواند به طور کامل گوشی‌ها و تبلت های اندرویدی را از شر بدافزارها، ویروس‌ها، نرم‌افزارهای جاسوسی و باج‌افزارها محافظت کند.
نسخه رایگان بیت دیفندر ویژگی‌هایی همچون anti-theft (ضد سرقت)، امنیت اکانت و مرور ایمن وب را شامل نمی‌شود. با این حال بهترین انتخاب است چون بسیار قدرتمند، پرسرعت و دارای موتور اسکن و پویش بدافزار بسیار ایمنی در حالت real-time (اسکن هنگام نصب) است.
نکته: نسخه‌ای که کافه‌بازار قرار داده است نسخه پولی و پرمیوم این برنامه است، برای بهره‌مندی از بیت دیفندر بدون پرداخت آن را از گوگل پلی دانلود کنید.
آویرا – Avira
این برنامه یک گزینه بسیار مناسب برای ویروس کشی گوشی های اندروید به شمار می‌رود. آنتی‌ویروس آویرا حفاظت از بدافزار را به صورت on-demand (بر اساس تقاضا) و real-time عرضه می‌کند.
چیزی که این آنتی‌ویروس را دوست‌داشتنی می‌کند، تمرکزش بر حریم خصوصی کاربران است. برخی از ویژگی‌های مرتبط با حفظ حریم خصوصی آویرا شامل موارد زیر می‌شوند:
- مدیر دسترسی‌ها (Permissions Manager). از مجوزهایی که برنامه‌ها از شما می‌گیرند غافل نشوید!
- Identity Protection. بررسی اینکه آیا آدرس ایمیل شما در یک رخنه داده‌ای وارد شده است.
- قفل اپلیکیشن (App Lock). اضافه کردن ایمنی بیشتر به اپلیکیشن‌های خصوصی‌تان.
دیگر ویژگی‌های آنتی‌ویروس آویرا شامل ابزارهایی برای محافظت از گم‌شدن یا دزدیده شدن دستگاه و همچنین یک VPN با محدودیت داده‌ای ۱۰۰ مگابایتی در هر روز می‌شود.
ایست – ESET
این برنامه یکی دیگر از ابزارهای ویروس کشی گوشی های اندروید محسوب می‌شود. آنتی‌ویروس ایست محدوده زیادی ار ویژگی‌های رایگان را ارایه می‌دهد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- پویش (اسکن) گوشی موبایل شما برای شناسایی ویروس و بدافزار
- مکان‌یابی دستگاه با GPS
- مرور ایمن وب
ویژگی مورد علاقه بسیاری از کاربران ESET «محافظت در برابر فیشینگ» است!
هر روزه به تعداد سایت‌های فیشینگ و تعداد کسانی نیز که توسط این وب‌سایت‌ها فریب می‌خورند افزوده می‌شود و اطلاعات شخصی خود را شامل گذرواژه‌ها، اطلاعات شخصی و اطلاعات کارت‌های بانکی را به راحتی در اختیار مجرمان قرار می‌دهند. ویژگی آنتی-فیشینگ ایست با مرورگر ادغام می‌شود تا از مشاهده سایت‌های فیشینگ جلوگیری شود.
تمام آنتی‌ویروس‌های معرفی شده در بالا از طرف شرکت‌های بسیار معتبر و خوبی توسعه و پشتیبانی می‌شوند.
برنامه‌های بالا از نظر ویژگی‌ها و کاربرد نسخه رایگان آنها رتبه‌بندی شده‌اند.
حذف بدافزارها و ویروس‌ها از گوشی موبایل با استفاده از حالت ایمن یا Safe Mode
اگر فکر می‌کنید ویروسی داخل گوشی شما فعالیت می‌کند، باید سریعا اقدام به حذف آن کنید تا از آسیب‌هایی که ویروس یا بدافزار می‌تواند به گوشی شما وارد کند، جلوگیری کنید. برای این کار مراحل زیر را طی کنید:
-
- گوشی موبایل خود را در حالت ایمن یا Safe Mode ریستارت کنید. برای این کار ابتدا دکمه پاور گوشی خود را نگه دارید و اگر منویی ظاهر شد گزینه Power Off (مربوط به خاموش شدن) را انتخاب کنید. اگر منویی ظاهر نشد گوشی خود به خود خاموش خواهد شد. اکنون دوباره گوشی خود را با نگه داشتن دکمه پاور روشن کنید. سپس بعد از نمایش مشخصات گوشی و در هنگام شروع انیمیشن برند سازنده گوشی، دکمه کم‌کردن صدا (ولوم) را تا انتهای انیمیشن برند نگه دارید. در نهایت هنگام بالا آمدن کامل سیستم‌عامل باید متن «Safe Mode» را در سمت پایین صفحه مشاهده کنید.
- اپلیکیشن‌های مشکوک را پاک کنید. قفل گوشی را باز کنید و برنامه «تنظیمات» را باز کنید. سپس به بخش برنامه‌ها یا «Apps» بروید. در این قسمت لیستی از همه اپلیکیشن‌های نصب شده روی دستگاه را مشاهده خواهید کرد. اگر به برنامه‌ای مشکوک هستید آن را سریعا در این قسمت پاک کنید. می‌توانید با «Uninstall» آن را به صورت کامل حذف کرده یا با «Force Stop» آن را به طور کامل متوقف کنید (البته ویروس‌ها می‌توانند از حالت Force Stop در بیایند پس بهتر است از Uninstall استفاده کنید).
- برنامه‌هایی که فکر می‌کنید توسط ویروس آلوده شده‌اند را نیز پاک کنید. اگر فکر می‌کنید بدافزار یا ویروس برنامه‌های دیگری را نیز آلوده کرده بدون درنگ آنها را نیز پاک کنید.
- بعد از انجام کارهای بالا، یک آنتی‌ویروس قدرتمند تهیه و نصب کنید.
نکته‌هایی برای محافظت از دستگاه در برابر بدافزارها و ویروس‌ها
اگر از اینکه گوشی موبایل‌تان ویروسی شده ناراحت هستید و نگران آینده، نکاتی که در زیر ذکر می‌شوند را حتما رعایت کنید تا در آینده ویروس‌ها نتوانند به گوشی اندرویدی شما نفوذ کنند.
- بر روی یک آنتی‌ویروس قدرتمند سرمایه‌گذاری کرده و آن را خریداری کنید تا از گوشی شما محافظت بهتری انجام شود.
- همه به‌روزرسانی‌های سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای سیستمی و کاربردی که اطلاعات حساس‌تان را در آن وارد می‌کنید دانلود و نصب کنید.
- ایمیل‌های ناشناس و مشکوک را باز نکنید و همچنین روی لینک‌های موجود در متون و ایمیل‌ها نیز که به نظرتان مشکوک هستند کلیک نکنید.
- از گذرواژه‌های قوی و غیر قابل حدس استفاده یا از یک password manager کمک بگیرید.
- همیشه از ایمنی سایبری قوی بر روی دستگاه‌هایی که به اینترنت متصل می‌شوند، استفاده کنید.
- هیچ‌وقت از اتصالات ناایمن وای-فای استفاده نکنید. زمانی که به وای-فای‌های عمومی متصل می‌شوید از یک VPN استفاده کنید.
- سعی کنید برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های خود را از منابع معتبری همچون گوگل‌پلی و بازار و مایکت (برای اپلیکیشن‌های ایرانی) دانلود کنید.
- مواظب مجوزهایی که به برنامه‌ها می‌دهید باشید! مثلا یک برنامه عکسبرداری اگر درخواست مجوز استفاده و خواندن پبام‌ها یا مخاطبین شما را کند، به احتمال زیاد قصد جاسوسی یا موارد مشابه را دارد.
منتظر نشوید تا موبایل‌تان به ویروس مبتلا شود و سپس اقدام به ویروس‌کشی نمایید! می‌توانید از یکی از شرکت‌های معتبر امنیتی که نرم‌افزار آنتی‌ویروس ارائه می‌دهند، یک لایسنس تهیه کنید تا از رایانه، تبلت و گوشی موبایل و … خود در برابر ویروس‌ها حفاظت کنید.
کلام پایانی
ویروس‌ها همیشه در کمین اطلاعات مهم و حیاتی تلفن همراه ما هستند. بنابراین باید شش دانگ حواس خودمان را برای مقابله با این برنامه‌های خطرناک جمع کنیم! در این مقاله سعی کردیم شما را با انواع ویروس‌های تلفن‌های همراه اندروید و البته روش‌های مقابله با آنها، آشنا کنیم.
در صورتی که هم‌چنان در ارتباط با این بدافزارها سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.
سوالات متداول
بله. متاسفانه تلفن‌های همراه اندروید بسیار بیشتر از گوشی‌های آیفون، در معرض آلوده شدن به ویروس‌ها و بدافزارهای مخرب قرار دارند.
برای این کار باید یک آنتی ویروس مطمئن را روی تلفن همراه خود نصب کرده و آن را به صورت مداوم، به روز رسانی کنید. اسکن گوشی توسط این برنامه‌ها، می‌تواند به شما در شناسایی ویروس‌ها کمک کند.
اگر عملکرد تلفن همراه شما بیشتر از حد معمول کند شده است، می‌تواند نشانه ای از ویروسی شدن آن باشد. البته مصرف غیر معمول اینترنت همراه هم یکی دیگر از علائم ورود ویروس به گوشی‌های موبایل اندروید است.
بله. گوشی‌های سامسونگ هم از سیستم عامل اندروید استفاده می‌کنند و در نتیجه، مستعد ویروسی شدن هستند. بنابراین برای افزایش امنیت اطلاعات خود در این تلفن‌های همراه، همیشه از یک آنتی ویروس مطمئن استفاده کنید.