افرادی که وارد دنیای سرمایه‌گذاری خصوصا بازار سرمایه می‌شوند بارها و بارها واژه‌های ریسک و بازده را در کنار هم می‌شنود و پس از مدت کوتاهی به این مسئله پی می‌برند که ارتباط میان این دو واژه، ارتباطی ناگسستنی و همیشگی است.
انواع ریسک در بازار سرمایه
در بازار سرمایه ایران دو نوع ریسک اصلی وجود دارد. «ریسک سیستماتیک» و «ریسک غیر سیستماتیک».
- ریسک سیستماتیک
این نوع ریسک، ریسکی غیرقابل حذف شدنی است و به کل بازار سرمایه ارتباط دارد. سرمایه‌گذار در این نوع ریسک، نقشی در کنترل آن نمی‌تواند داشته باشد. از جمله ریسک‌های سیستماتیک می‌توان به نرخ تورم، شرایط سیاسی و … اشاره کرد.
- ریسک غیر سیستماتیک
این نوع ریسک با سهم یا صنعتی خاص است ارتباط دارد و قابل حذف بوده و می‌توان آن را کاهش داد. به‌عنوان مثال زمانی که یک شرکت در اثر اشتباه در تصمیم‌گیری های کلان و مدیریت ضعیف با چالش مواجه می‌شود و ارزش سهام آن افت پیدا کرده و پایین می‌آید، سرمایه‌گذار می‌تواند با بررسی وضعیت شرکت از خرید سهام چنین شرکتی اجتناب کند.
سطح ریسک‌پذیری در افراد چگونه مشخص می‌شود؟
سطح ریسک‌پذیری افرادی که در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند نیز با یکدیگر متفاوت است و بر همین اساس، فعالان بازار سرمایه نمی‌توانند استراتژی معاملاتی یکسانی داشته باشند، بلکه باید با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود، ریسک‌های سیستماتیک بازار و همچنین ریسک و بازده صنایع، سهم‌ها و صندوق‌های مد نظرشان، استراتژی مناسب را برای خود انتخاب کنند. ضرورت انتخاب استراتژی‌های متفاوت بر حسب میزان ریسک‌پذیری و شرایط بازار، حتی در مورد سرمایه‌گذارانی که از شیوه تحلیلی یکسانی اعم از تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی یا تابلوخوانی بهره می‌گیرند نیز صدق می‌کند. افراد تازه وارد به بازار سرمایه که قصد دارند فعالیت مستقیم خود را در بورس شروع کنند، می‌توانند برای شروع یادگیری، مطلب «تحلیل تکنیکال چیست ؟» را در سامانه آموزشی مفید مطالعه کنند.
وجود گزینههای متنوع سرمایه‌گذاری در بورس
یکی از مزایای مهم بورس در مقایسه با سایر بازارها این است که به افرادی با سطح ریسک‌پذیری کاملاً متفاوت از یکدیگر، گزینههای متنوع و مناسبی را برای سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهد. این تنوع نه تنها در مورد سهام، بلکه در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری صدق می‌کند. به عنوان مثال، افراد ریسک‌پذیری که مایل به سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها هستند، می‌توانند صندوق طلا را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند. عمده دارایی‌های صندوق‌های طلا را اوراق مبتنی بر سکه طلا تشکیل می‌دهد و به همین دلیل سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها از لحاظ ریسک و بازده تفاوت چندانی با سرمایه‌گذاری مستقیم در طلا ندارد. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا تنها با ۵۰۰ هزار تومان امکان‌پذیر است و از سوی دیگر افرادی که به جای خرید فیزیکی طلا در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، نه تنها کارمزد کمتری می‌پردازند بلکه با هیچ‌گونه ریسک نگهداری (از نظر سرقت) مواجه نیستند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک و بدون ریسک
برای افراد ریسک‌گریز نیز گزینههای بسیار خوبی در بورس وجود دارد. سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز طبیعتاً انتظار بازدهی بالایی از سرمایه‌گذاری خود ندارند و معمولاً به یک بازدهی تقریباً ثابت و مشخص قانع هستند. بهترین گزینه‌ای که بورس برای این دسته از سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد، سرمایه‌گذاری در صندوق های درآمد ثابت است. بخش عمده دارایی‌های صندوق‌های درآمد ثابت، همان‌طور که از نام این صندوق‌های نیز برمی‌آید، از اوراق درآمد ثابت (مانند اوراق مشارکت و اوراق اجاره) تشکیل شده و به همین دلیل می‌توان انتظار داشت که این صندوق‌ها طی دوره‌های مالی مختلف به یک سود قابل پیش‌بینی دست یابند. اگرچه صندوق‌های درآمد ثابت معمولاً بازدهی چندانی را نصیب سرمایه‌گذاران نمی‌کنند، اما ریسک سرمایه‌گذاری در آن‌ها نیز بسیار اندک است.
صندوق «آوند» مفید، یک صندوق سرمایه‌گذاری بدون ریسک
«آوند»، یک صندوق قابل معامله درآمد ثابت است که می‌توان واحدهای آن را از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین خرید و فروش کرد. سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق به‌نوعی یک سرمایه گذاری بدون ریسک است و مناسب افرادیست که درجه ریسک‌پذیری نزدیک به «صفر» را دارند.
صندوق اطلس
صندوق سرمایه‌گذاری «توسعه اندوخته آینده» که با نماد «اطلس» در بازار سرمایه شناخته می‌شود، یک صندوق سهامی است. این صندوق سهامی ETF که در دی‌ماه ۹۲ با ارزش هر واحد ۱۰۰۰ تومان راه اندازی شد، به دلیل ترکیب دارایی زیاد در سهام؛ یک صندوق پرریسک محسوب می‌شود.
صندوق اهرمی، پرریسک یا کم‌ریسک؟
صندوق اهرمی در واقع نوعی صندوق است که همزمان دو سازوکار «صدور و ابطالی» و «ETF» در آن استفاده می‌شود. می‌توان اینگونه گفت که واحدهای صدور و ابطالی این نوع صندوق بدون ریسک و واحدهای ETF آن پرریسک هستند.
