راهنمای خرید هارد SSD در سال 2024 به صورت کامل

چطور سرعت کامپیوتر را به شکل پایدار بالا ببریم و با هنگی آن خداحافظی کنیم؟ این سؤالی است که شاید ذهن طرفداران دو آتشه بازی‌های نسل جدید را که دیگر از هنگ‌های گاه و بی‌گاه رایان کلافه شده‌اند، همینطور گردانندگان گیم نت را که با بهبود سرعت، به رونق کسب و کار خود می‌اندیشند، به خود مشغول کرده‌است. به طور کلی در سراسر دنیا دستیابی به سرعت بیشتر و کارکرد بهتر، طرفداران زیادی از هر طیف دارد که حاضر هستند برای آن هزینه پرداخت کنند. چطور می‌توان به یک سرعت همیشگی دست یافت؟

خرید یک هارد اس اس دی (SSD) با کیفیت و پرسرعت یک راه حل همیشگی است. وجود یک اس اس دی برای کامپیوتر یا لپ‌تاپ بسیار مهم و ضروری است، چرا که همنشینی یک پردازنده (CPU) عالی و پرسرعت با یک هارد دیسک یا حافظه اچ‌ دی‌ دی (HDD) کم سرعت، افت سرعت فاجعه بار رایانه یا لپ تاپ را به بار می‌آورد. یک پردازنده خوب قادر است میلیاردها فرایند را در یک ثانیه پردازش‌کند، اما برای این کار احتیاج به این دارد که حافظه اچ دی دی داده‌های مورد نیازش را تأمین کند و در بیشتر مواقع، وقت زیادی در انتظار تأمین این داده‌ها تلف می‌شود.

چرا باید یک هارد SSD بخریم ؟

سرعت عملکرد حافظه اچ دی دی معمولاً بسیار پایین است؛ زیرا دو قطعه مکانیکی روی آن‌ها قرار دارد : یکی دیسک گردان‌ یا (پلاتر) و دیگری هد خواندن و نوشتن. در لحظه‌ای که کاربر روی داده‌ای در درایو رایانه کلیک می‌کند، پلاتری که روی حافظه اچ دی دی قرار دارد، باید با سرعت 7200 دور در دقیقه به دور خود بچرخد و با کمک هد که مخصوص خواندن یا نوشتن داده است، سکتورهای داده مورد نظر کاربر را از هارد بیرون بکشد و این یک فرایند زمان‌بر است. در نتیجه به‌نظر می‌رسد برای دستیابی به یک عملکرد سریع و مناسب، باید حافظه‌های اچ دی دی قدیمی را کنار گذاشت و به فکر ارتقای سیستم با یک حافظه اس اس دی خوب افتاد.

در مقاله‌های پیشین  از ایده‌آل تک  به تفاوت حافظه‌های مکانیکی (HDD) و حافظه‌های یکپارچه تمام الکترونیک (SSD) به طور مفصل پرداخته شد. اما اگر به طور خلاصه بخواهیم به یکی از تفاوت‌های مهم میان این  دو حافظه اشاره کنیم، باید بگوییم که اس اس دی یکپارچه است و دیگر در  آن از قطعه‌های مکانیکی پلاتر و هد خبری نیست و اطلاعات در سلول‌های الکترونیکی ذخیره می‌‍‌شوند که با یک کنترلگر نسل جدید، به سرعت قابل دسترسی هستند. این فناوری سرعت رایانه و لپ‌تاپ را به طور شگفت‌انگیزی بالا می‌برد.

با اینکه که سرعت حافظه‌های اس اس دی بسیار بالاتر از حافظه‌های  اچ دی دی است، اما هنوز هم حافظه‌های  اچ دی دی مزیت بزرگی دارند که باعث بقا و حفظ محبوبیت آنها می‌شود. این مزیت خلاصه شده است در فاکتور مهمی به نام قیمت. واقعیت این است که قیمت تمام شده اس اس دی بسیار گرانتر از اچ دی دی است. با مقایسه قیمت میان این دو حافظه در بازارهای جهانی، مشاهده می‌کنیم که یک اچ دی دی 10 ترابایتی زیر 200 دلار قیمت دارد؛ در حالیکه یک اس اس دی 4 ترابایتی بیش از 500 دلار آب می‌‎خورد. پس می‌توان با پول کمتر، حجم بیشتری خرید؛ در نتیجه هنوز هارد دیسک‌ها از لحاظ هزینه مقرون به صرفه تر هستند.

اما ایده‌آل تک برای کاربرانی که وقت زیادی را پای سیستم خود سپری می‌کنند و به سرعت سیستم خود اهمیت می‌دهند، یک توصیه دارد : لطفاً هارد سیستم خود را تعویض کنید! اما چگونه می‌توان یک حافظه اس اس دی خوب را میان این همه برند متنوع پیدا کرد؟ چه مشخصاتی را باید در نظر گرفت؟ اگر به به دنبال پاسخ این سؤال هستید، به خواندن این مطلب ادامه دهید. در این مقاله از ایده‌آل تک به فاکتورهای مهمی می‌پردازیم که هنگام خرید یک اس اس دی خوب باید در نظر بگیرید.

 حافظه SSD در مقایسه با حافظه HDD

چند سالی است که شرکت اینتل با رونمایی حافظه‌هایی مانند اینتل سری 660p و سری جدیدتر آن، یعنی اینتل 665p ، تیشه به ریشه رابط ساتا، این فناوری‌ در گذشته پیشرفته ولی حالا قدیمی، زده و به جای آن رابط پی سی آی اکسپرس (PCI-Express)  را که با آن پی سی آی ای (PCIe)هم گفته می‌شود، به‌کار گرفته است. در نتیجه با پهنای باند بهتر و توان مصرفی کمتر، برای کاربران سرعت بالاتر و کارآمدی بیشتری را در انتقال داده به ارمغان آورده‌است.

آرام آرام دوران طلایی گذرگاه موازی آتا (ATA) به پایان خود نزدیک می‌شود و اکنون شاهد این هستیم که حافظه‌هایی که از کابل رابط و درگاه ساتا استفاده می‌کنند، یک روند کاهش قیمت را در پیش ‌گرفته و باید همچنان به این روند ادامه دهند؛ زیرا وقتی در مقابل سرعت و عملکرد گنترلگرهای اس اس دی (NVMe) حرفی برای گفتن ندارند، باید برای حفظ بقای خود حداقل بتوانند در قیمت با این حافظه‌های اس اس دی پرسرعت نسل جدید رقابت کنند. به همین دلیل از اواخر سال 2019 شاهد افزایش قیمت حافظه‌های اس اس دی و کاهش قیمت حافظه‌های اچ دی دی هستیم.

شاید از شرکت‌هایی مانند گیگابایت، کورسیر، پاتریوت یا دیگران خبرهایی درباره سرعت بسیار بالای گذرگاه 4.0 PCIe که برای حافظه‌های M2 طراحی شده‌اند، به گوشتان خورده باشد. PCIe 4.0 چهارمین نسل از گذرگاه مادربرد مخصوص حافظه‌های اس اس دی است که ارتباط بینابین میان تمام کارت‌های نصب شده روی مادر برد برقرار می‌کند و با دو برابر کردن پهنای باند مورد نیاز کارت گرافیک، کارت اترنت، هارد و وای فا و انتقال داده به صورت متوالی، سرعت را به طور چشمگیری افزایش می دهد. البته نمی‌توان حافظه نوع  M2 را روی مادربردهای قدیمی نصب کرد و برای این کار، به یک مادربرد مدل جدیدتر مانند X570 یا B550 نیاز است.

چهار نکته اساسی درباره خرید SSD

در ادامه، ابتدا به طور خلاصه به چهار نکته مهم درباره اس اس دی اشاره می‌کنیم، سپس پاسخ‌های کامل و دقیقی به بسیاری از سؤالات متداول کاربران ارائه می‌دهیم.

1-  چه نوع مادربردی حافظه SSD را پشتیبانی می‌کند؟

حال که می‌خواهید سیستم خود را بهینه‌سازی کنید، بهتر است بدانید که اسلات M.2 جزو مهم‌ترین گذرگاه‌هایی است که برای حافظه‌های SSD معرفی شده است. باید رایانه خود را بهتر بشناسید و با نگاهی به مادربورد خود، بررسی کنید که آیا روی مادربرد، اسلات خالی برای نصب حافظه نوع M.2 و همچنین روی کیس، اتاقک خالی وجود دارد یا خیر.

مادربوردهای چیپ‌ست Z87 اینتل، معمولاً مجهز به این گذرگاه نیستند، اما شرکت اینتل روی ماردبوردهای Z97 آن را قرار داده‌است. اگر روی مادربرد شما نیز این اسلات یافت نشد، باید به جای آن، با یک حافظه 2.5 اینچی (6.3 سانتی متر)  نیاز خود را برطرف کنید.

2- چه مقدار حافظه مورد نیاز شماست؟ 500 گیگابایت یا یک ترابایت؟

با وجود این تنوع داده‌های صوتی، ویدئویی و نرم افزاری حتی فکر خرید حافظه زیر 256 گیگابایت هم به ذهنتان خطور نکند. 500 گیگابایت حجم بینابین و خوبی است که هم قیمت و هم گنجایش مناسبی دارد. حافظه یک ترابایتی یک گزینه عالی برای حرفه‌ای‌هاست و با اینکه ممکن است قیمت آن در بازارهای جهانی حدود 100 دلار یا بیشتر باشد، ارزش هزینه کردن را دارد.

3- ساتا ارزان تر اما کندتر

اگر رایانه شما از حافظه نسل چهارمی با کنترلگر NVMe و رابط PCIe یا حافظه آپتین (Optane) پشتیبانی می‌کند، یکی از این دو حافظه را در سبد خرید سخت‌افزاری خود قرار دهید. با این حال، حافظه ساتا با قیمت کمتر، هنوز هم طرفداران خود را دارد و کارآیی خوبی برای برنامه‌های رایج ارائه می‌دهند.

4- آیا هرنوع حافظه SSD بهتر از حافظه HDD است ؟

در مصارف معمولی روزانه، حتی بدترین حافظه اس اس دی هم حداقل سه برابر حافظه اچ دی دی سرعت دارد. بسته به حجم کار، تفاوت ظریفی میان کارایی یک حافظه اس اس دی خوب و یک حافظه عالی وجود دارد.

سوالات متداول

هزینه بهینه‌سازی رایانه با حافظه SSD چقدر است؟

سؤال اینجاست که شما چقدر می‌توانید هزینه کنید؟ گنجایش حافظه‌ها از 120 گیگابایت تا 2 ترابایت متغییراست. با اینکه حافظه‌های 120 گیگابایتی ارزان‌ترین هستند، گنجایش کافی برای ذخیره‌سازی داده‌ ندارند و معمولاً کندتر از سایر حافظه‌های رده بالایی عمل می‌کنند. اختلاف قیمت میان حافظه 120 و 250 گیگابایتی تنها 15 دلار است و این مقدار هزینه کردن برای دسترسی به 130 گیگابایت حافظه بیشتر به قیمتش می‌ارزد.

اما اختلاف قیمت میان حافظه 250 و 500 گیگابایتی کمی بیشتر است، با این‌حال برای بیشتر کاربران، بخصوص کسانی که بودجه لازم را برای تهیه حافظه یک ترابایتی ندارند، 500 گیگابایت یک نقطه تلاقی شیرین میان قیمت، کارایی و گنجایش و در نتیجه یک پیشنهاد عالی است.

همچنین حافظه‌هایی با گنجایش‌های بالاتر از 2 ترابایت هم در بازار وجود دارند که بیشتر محصول شرکت سامسونگ هستند. اما این حافظه‌ها بسیار گران قیمت هستند (بیش از 500 دلار)، بنابراین فقط مناسب کاربران حرفه‌ای هستند که حاضرند برای دستیابی به فضا و سرعت بی‌نظیر سرمایه‌گذاری کنند.

رایانه من از کدام حافظه SSD پشتیبانی می کند؟

این روزها حافظه‌های یکپارچه (SSD) در چندین شکل متفاوت وجود دارند و با امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مختلف پا به عرصه جهانی گذاشته‌اند. این‌که شما با چه نوع حافظه‌ای سیستم خود را بهینه‌سازی کنید، بستگی به خصوصیات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری رایانه شما دارد. به طور مثال اگر یک رایانه مناسب برای بازی‌های کامپیوتری با مشخصات سخت‌افزاری خوب در اختیار دارید یا اینکه شخصاً قصد دارید قطعات سخت‌افزاری رایانه خود را با یک مادربرد متوسط یا متوسط به بالا جمع‌آوری کنید، به احتمال قوی سیستم شما می‌تواند از همه انواع حافظه‌های پیشرفته پشتیبانی کند.

اما لپ تاپ‌های جدیدی با بدنه باریک، فقط اسلات M.2 را روی مادربرد خود دارند و روی بدنه آنها فضای کافی برای یک حافظه سنتی 2.5 اینچی وجود ندارد. البته در بیشتر مواقع هم سازندگان، حافظه را به طور جدانشدنی (onboard) روی مادربرد قرار می‌دهند، بنابراین این لپ‌تاپ‌ها به کل غیرقابل ارتقا هستند. برای اینکه بررسی کنید لپ‌تاپی که قصد خرید آن‌را دارید، قابلیت بهینه‌سازی دارد یا خیر، به دفترچه راهنمای آن مراجعه کنید و یا با جستجو در سایت Crucial  ارتقاپذیر بودن آن‌را بررسی کنید.

 چند نوع SSD و با چه ویژگی‌هایی در بازار موجود است؟

در پاسخ باید گفت: سه نوع اس اس دی در سه شکل اصلی و یک نوع غیرمتداول دیگر در بازار وجود دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

حافظه داخلی 2.5 اینچی آتا یا ساتا ساپورت با ویژگی انتقال داده متوالی

این نوع اس اس دی متداول ترین نوع حافظه و شبیه هارد دیسک‌های سنتی لپ تاپ است که با کابل ساتا به مادربورد متصل می‌شود و هر کسی که اندکی اطلاعات سخت‌افزاری داشته باشد، حتماً با کابل ساتا و گذرگاه ساتا روی مادربورد آشناست. اگر روی بدنه لپ تاپ یا کیس رایانه یک فضای خالی 6.3 سانتی وجود دارد، با یک کابل ساتا اضافی و با افزدون حافظه‌ای دیگر می‌توان سیستم را ارتقا داد؛ البته در صورت استفاده از هارد دیسک بزرگتر 8.8 سانتیمتری و نبود این فضا در کیس یا بدنه لپ‌تاپ، می‌توان از قاب هارد مجهز به آداپتور و یک کابل یو اس بی  استفاده کرد.

کارت حافظه SSD افزودنی داخلی موسوم به  AIC

از آنجایی که کارت حافظه داخلی AIC بر روی گذرگاه نسل چهارم پی سی آی اکیپرس نصب می‌شود؛ توانایی دستیابی به سرعت بسیار بالاتری در مقایسه با حافظه‌هایی که روی گذرگاه قدیمی ساتا که بیش از یک دهه قبل مخصوص هارد طراحی و روی مادربرد تعبیه شده بود، دارد. محل اتصال و نصب کارت حافظه AIC روی مادربرد، در اسلاتی است که معمولاً مخصوص کارت گرافیک یا کنترلگرهای RAID است. البته برای بهینه سازی رایانه با استفاده از کارت حافظه AIC حتماً باید اسلات خالی PCIe x4 یا x16 روی مادربرد وجود داشته باشد.

در صورتی که مادربورد رایانه کوچک بوده و روی آن اسلات خالی موجود نباشد، متأسفانه امکان بهینه سازی وجود ندارد؛ ولی اگر یک درگاه اضافی روی مادربرد شما یافت شود، افزودن این کارت حافظه استثنایی می‌تواند یکی از پرسرعت‌ترین حافظه‌ها را در اختیار رایانه شما قرار دهد و جان تازه‌ای به آن ببخشد. بزرگی عرض سطح فوقانی آن، از داغ‌شدنش جلوگیری می‌کند، با این‌همه باز هم انتقال داده با سرعت بالا تا حدی گرما بر روی سطح این قطعه ایجاد می‌کند. در صورت انتخاب این نوع اس اس دی، کارت حافظه اینتل مدل اپتین سری 900p  (Intel Optane 900p ) یک انتخاب عالی است.

کارت حافظه داخلی نوع M.2  

چندی است که حافظه M.2 با شکلی مشابه رم، ولی در ابعادی بسیار کوچکتر، تبدیل به حافظه‌های اختصاصی لپ‌تاپ‌های بدنه باریک شده است ولی می‌توان آن‌را بر روی بسیاری از مادربوردهای رایانه نیز پیدا کرد. مادربوردهای با کیفیت حتی دو یا چند اسلات M.2 دارند، بنابراین می‌توان در آن‌ها چندین حافظه را به صورت  RAID به‌کار گرفت؛ یعنی چند حافظه را روی اسلات‌های خالی مادربورد نصب کرد، تا شبکه‌ای از حافظه در سیستم تشکیل شود و رایانه مجموع این حافظه‌ها را به‌صورت یک حافظه بزرگ و یکپارچه شناسایی کند.

حافظه‌های M.2 بیشتر در  ابعاد 80 × 22 میلی متری تولید می‌شوند، اما بعضی از انواع کوچکتر یا بزرگتر این حافظه‌ها نیز در بازار وجود دارد. با نگاهی به نام این حافظه‌ها می‌توان پی به ابعاد آنها برد. برای مثال طول و عرض حافظه M.2 سری 2280، 80 × 22 میلی‌متر است. معمولاً  روی هر لپ‌تاپ‌ فقط یکی از سایزهای M.2 قابل نصب است ولی در بسیاری از مادربردهای رایانه‌ای، روی اسلات M.2 لنگرهایی برای سازگاری با ابعاد مختلف حافظه M.2 تعبیه شده‌است. بیشترین گنجایش حافظه M.2 2 تا 4 ترابایت است.

 حافظه نوع U.2  

این قطعه 2.5 اینچی در نگاه اول، شبیه هارد سنتی ساتا ساپورت به نظر می‌رسد؛ با این حال از یک رابط متفاوت استفاده می‌‎کند و داده‌ها را از طریق درگاه پرسرعت‌تر پی سی آی ای انتقال می‌دهد، همچنین به طور معمول ضخامت آن از حافظه اچ دی دی 2.5 اینچی و سایر حافظه‎های اس اس دی بیشتر است. حافظه U.2 از قابلیت بیشتری نسبت به حافظه‌های معمولی M.2 برخوردار و بدیهی است که گرانقیمت‌تر از آن‌ها نیز هست. رایانه‌هایی که چندین اتاقک خالی روی کیس خود دارند، می‌توانند برای بهینه‌سازی از این حافظه بهره‌ برند.

مشخصات و قیمت کارت حافظه داخلی ای دیتا مدل SX8200 Pro

کدام نوع  SSD را انتخاب می‌کنید؟ حافظه SATA ساپورت یا PCIe ساپورت ؟

شاید انتخاب میان این دو کمی پیچیده به نظر آید. همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد، با مقایسه‌ای گذرا درمی‌یابیم که حافظه 2.5 اینچی  باید بر روی درگاه موازی آتا یا ساتا نصب شود؛ درگاهی که پیش از این برای اتصال حافظه‌های اچ دی دی طراحی و در سال 2000 به بازار عرضه شده ‌بود، این درحالیست که کارت حافظه اس اس دی داخلی به علت نیاز به پهنای باند بیشتر، باید روی درگاه پرسرعت‌تر پی سی آی اکسپرس سوار شود.

حافظه M.2

سه نوع حافظه M.2 وجود دارد که در هر دو حالت یافت می‌شود : حافظه M.2 با قابلیت نصب روی درگاه ساتا و حافظه M.2 با قابلیت نصب روی درگاه پی سی آی اکسپرس. پرسرعت‌ترین حافظه‌های M.2 با قابلیت دوم مانند حافظه سامسونگ مدل 970 و اینتل مدل 760p ، از کنترلگر NVMe نیز پشتیبانی می کنند، این کنترلگر پروتکل ویژه‌ای است که به‌طور خاص برای حافظه‌های پیشرفته طراحی شده است.

بنابراین سه نوع حافظه  M.2 داریم که به سه حالت به مادربرد متصل می‌شوند: 1-  روی گذرگاه ساتا، 2-  روی گذرگاه پی‌سی آی اکپرس و بدون پشتیبانی کنترلگر NVMe، 3- روی گذرگاه پی‌سی آی اکپرس و با پشتیبانی کنترلگر NVMe. البته ناگفته نماند که تنها با کیفیت و گران‌قیمت‌ترین حافظه‌های اس اس دی M.2 که در چند سال اخیر به بازار آمده‌اند، از کنترلگر NVMe پشتیبانی می کنند.

توجه داشته باشید که هر سه نوع حافظه M.2 بسیار شبیه به یکدیگر هستند و از روی شکل ظاهری و اتصالات این حافظه معلوم نمی‌شود که از کنترلگر NVMe پشتیبانی می‌کند یا خیر. بنابراین پیش از خرید حتماً دفترچه راهنمای مادربرد، لپ تاپ یا مبدل خود را به دقت مطالعه و بررسی کنید که آیا از کنترلگر NVMe پشتیبانی می‌کند یا خیر. زیرا این کنترلگر نقش بسزایی در افزایش سرعت حافظه ایفا می‌کند.

اگر کارهای روزانه شما با رایانه شامل جستجوی اینترنتی، کار با برنامه‌های آفیس یا حتی اجرای بازی‌های کم حجم باشد، مدل‌های ارزان قیمت ساتا هم کار شما را راه می‌اندازند و از لحاظ سرعت تفاوت معناداری با بیشتر اس اس دی های دارای کنترلگر NVMe ندارند. اما درصورتی‌که روزانه کارهای سنگین‌تری با رایانه خود انجام می‌دهید مانند انتقال مداوم فایل‌های حجیم، ویرایش فیلم یا عکس با کیفیت بالا، رمزگذاری، فشرده سازی فایل یا خارج کردن آن‌ها از حالت فشرده و … باید به فکر تجهیز رایانه خود با  حافظه اس اس دی مجهز به کنترلگرNVMe  و با قابلیت نصب روی درگاه پی سی اکیپرس باشید؛ چرا که این نوع از اس اس دی‌ها با دسترسی به پهنای باندی پنج برابر بیشتر از مدل‌های ساتا، باعث افزایش عملکرد در برنامه‌های کاربردی سنگین تر می شود.

شایان ذکر است که قیمت برخی از حافظه‌های دارای کنترلگر NVMe مانند حافظه اس اس دی اینتل مدل 660p، پایین‌تر از بسیاری از حافظه‌های ساتا ساپورت است. بنابراین حتی اگر نیازی به سرعت اضافی ندارید، در صورت یافتن یک حافظه اس اس دی قیمت مناسب که از کنترلگر NVMe نیز پشتیبانی می‌کند، بدانید که به‌طور کلی پشتیبانی حافظه از کنترلگر NVMe یکی ویژگی خوب و تأثیر گذار در خرید اس اس دی است. پس در خرید آن درنگ نکنید.

به چه گنجایشی نیاز دارید؟

توجه به ظرفیت حافظه اس اس دی، عامل مهمی در خرید آن است. به طور کلی اس اس دی در 6 ظرفیت به بازار عرضه شده‌است.

• 128 گیگابایت

خرید این حافظه‌ به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود؛ زیرا به دلیل تراکم بسیار پایین قابلیت ذخیره‌سازی اطلاعات در سلول‌های حافظه، کارایی ضعیف و کندی دارند. همچنین، پس از نصب ویندوز، کافیست چند بازی بر روی آن نصب شود، تا رایانه با کاهش فضا مواجه شده و مرتب هنگ کند. در نتیجه بهتر است تنها با اندکی افزایش بودجه، به فکر تهیه گنجایش بالاتر یعنی حافظه 250 گیگابایتی باشید. دامنه قیمت حافظه داخلی 128 گیگابایتی در ایران، بسته به مارک و نوع حافظه از 485.000 تا 1.000.000 تومان متغییر است.

• 250 گیگابایت  

با این‌ که قیمت این حافظه‌ نسبت به حجم‌های بالاتر بسیار مناسب‌تر است، اما هنوز از لحاظ گنجایش چنگی به دل نمی‌زند، به خصوص اگر روی یک رایانه خانگی با تعداد زیادی از بازیهای رایانه ای قرار گیرد و کاربر بخواهد آرشیو بزرگی از انواع داده‌های صوتی و تصویری را روی آن ذخیره کند. پس نگاهی به بودجه خود بیاندازید و اگر امکان دارد، رایانه خود را با حافظه 500 گیگابایتی تجهیز کنید.  قیمت حافظه داخلی 250 گیگابایتی در ایران بسته به برند و مدل از 629.000 تا 2.300.000 تومان متغییر است.

• 500 گیگابایت

این حافظه بسیار پر طرافدار است؛ زیرا همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، 500 گیگابایت یک نقطه تلاقی شیرین میان قیمت، کارایی و گنجایش و در نتیجه یک پیشنهاد عالی است.  قیمت حافظه داخلی 500 گیگابایتی در ایران بسته به برند و مدل از 1.250.000 تا 3.600.000 تومان متغییر است.

• 1 ترابایت  

حافظه یک ترابایتی فضای کافی برای سیستم عامل و حجم عظیمی از داده و برنامه‌های فعلی و آتی کاربر را در اختیارش قرار می‌دهد، مگر اینکه کاربر چنان مجموعه گسترده ای از انواع داده‌ها داشته باشد که این حافظه هم پاسخگوی نیازهایش نباشد.  در بازار ایران دامنه قیمت این گروه بسته به مارک و نوع اس اس دی از 1.950.000 تا 9.482.000 تومان متغییر است.

•   2 ترابایت

حافظه حرفه‌ای برای مجموعه‌داران بازی، فیلم، سریال، موسیقی و نرم افزار است، ولی کاربر باید هزینه بالایی را بابت آن پرداخت کند.

دامنه قیمت این گروه در ایران، بسته به برند و مدل از 5.750.000 تا 16.800.000 تومان متغییر است.

• 4 ترابایت

اگر شما کاربر لپ‌تاپ هستید و نیاز دارید که این مقدار حافظه تنها در قالب یک اس اس دی باشد، خرید این حافظه قابل توجیه است؛ اما اگر کاربر رایانه خانگی هستید و قرار است حافظه‌ای به این عظمت را درون کیس رایانه قرار دهید، دست نگه‌دارید. خرید اس اس دی با گنجایش 4 ترابایت بسیار هزینه بر است، بعلاوه در خرید یک حافظه 4 ترابایتی گزینه‌های کمی پیش رو شما قرار دارد. در حال حاضر شرکت سامسونگ از معدود شرکت‌هایی است که حافظه‌هایی را با این گنجایش وارد بازار کرده و رقابت کم در بازار قیمت نامعقول را در پی دارد.

پیشنهاد ایده‌آل تک به شما این است که از هدر رفت منابع مالی خود با خرید این حافظه با آن حجم غول آسا جداً خودداری کرده و به جای آن 4 حافظه 1 ترابایتی یا 2 حافظه 2 ترابایتی خریداری کنید که قیمت تمام‌ شده آن بسیار مقرون به صرفه‌تر بوده، همچنین تقریباً همان فضا و سرعت را در اختیار شما قرار خواهد داد. تا زمانی که رقبای بیشتری وارد بازار شوند، قیمت گذاری کاهش پیدا نمی‌کند و خریداری حافظه 4 ترابایتی همچنان به جیب پرپول  نیاز خواهد داشت. البته قابل ذکر است که در بازار ایران نیز حافظه 4 ترابایتی کم‌یاب و قیمت استانداری برای آن تعیین نشده‌است.

 آیتم مصرف برق هارد SSD

شاید مسئله مصرف برق برای یک کاربر رایانه که از برق شهری استفاده می‌کند، آیتم مهمی نباشد، ولی برای کاربران لپ‌تاپ به‌خصوص آنهایی که می‌خواهند شارژ باتری لپ‌تاپشان یک روز کامل دوام بیاورد؛ کارایی و کم مصرف بودن، آیتم مهم‌تری نسبت به سرعت است.

به طور مثال انتخاب یک حافظه بسیار کارآمد مانند مدل 850 EVO از شرکت سامسونگ انتخاب مناسب‌تری در مقایسه با مدل بالاتر آن یعنی مدل 960EVO به نظر می‌رسد؛ زیرا این مدل با آن کنترلگر NVMe پرسرعتش، به طبع تشنه مصرف برق بیشتر است. در نتیجه انتخاب مدل اول؛ می‌تواند نجات 90 دقیقه حیاتی یا حتی بیشتر را برای باتری لپ‌تاپ به همراه داشته‌ باشد.

به همین ترتیب در مدل‌های بالاتر، سرعت بیشتر رابطه مستقیم با مصرف برق بیشتر دارد؛ آن هم به یک دلیل ساده: حافظه‌های دارای گنجایش بیشتر فرایند نوشتن و ذخیره داده را روی بسته‌هایی متشکل از حافظه غیرفرار ناند (NAND  ) انجام می‌دهند و این فناوری نسل جدید به موازات بهبود سرعت و کارکرد حافظه‌، مصرف برق را افزایش می‌دهد.

هنوز هم پیشنهاد بالا در مورد ترجیح یک حافظه کارا ولی در عین‌حال مدل پایین‌تر برای لپ‌تاپ، به قوت خود باقیست، ولی در نظر داشته باشید که برخی از حافظه‌های پیشرفته قادرند این فرایند ناند را تحت کنترل قرار داده و مصرف برق را بهینه‌سازی کنند. البته شکی نیست که با پیشرفت روزافزون فناوری، در آینده شاهد رفع این مشکل از سوی شرکت‌های سازنده خواهیم بود.

اما در حال حاضر چنانچه طول عمر باتری برای شما یک آیتم مهم و کلیدی در خرید حافظه محسوب می‌شود، می‌توانید با مراجعه به سایت‌هایی که با آزمایش هر اس اس دی، مصرف برق را محاسبه کرده‌اند، حافظه مناسبی برای سیستم خود بیابید.

SSD باید مجهز به چه کنترلگری باشد؟

در تعریف ملموس‌تر کنتلرگر باید گفت، این قطعه به منزله پردازنده حافظه اس اس دی است. کنترلگر راه را برای خواندن و نوشتن داده هموار می‌کند، همچنین سایر وظایف کلیدی مربوط به ذخیره‌سازی و عملکرد حافظه نیز بر عهده آن قرار دارد. شاید کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع مختلف کنترلگر و کارکرد آن جالب به‌نظر برسد؛ ولی در همین حد هم کافی ‌است که بدانید وجود تعداد هسته‌های سلولی بیشتر برای حافظه‌ها در حکم کارایی بهتر و کیفیت بیشتر است.

بدیهی است که کنترلگر نقش بزرگی در کارکرد حافظه دارد، اما لازم نیست وقت خود را در راه پی بردن به جزئیات دقیق مقایسه کارکرد انواع حافظه‌ها با کنترلگر‌های مختلف صرف کنید، بهتر است به جای تمرکز بیش از حد روی کنترلگر، نتیجه بررسی‌های ما درباره چگونگی کارکرد آن را مطالعه کنید.

• بررسی انواع مختلف کنترلگر : غواصی در دریای ناند (NAND)

ناند (NAND) یا حافظه غیر فرار، نوع رایج حافظه است که درون انواع مختلف حافظه از جمله حافظه اس اس دی، فلش‌ یو اس بی و کارت‌ اس دی کار گذاشته شده است و ویژگی مهم آن، این است که قادر به حفظ داده‌های ذخیره شده حتی در صورت نبود برق است.

هنگام خرید اس اس دی برای استفاده معمول روزانه در رایانه یا لپ تاپ، توجه به نوع ناند نهفته در حافظه چندان ضرورتی ندارد. در حقیقت با نگاهی به حافظه‌هایی که این روزها در بازار عرضه می‌شوند، می‌توان دریافت که کاربران در این خصوص چندان حق انتخاب ندارند. اما اگر کنجکاو به دانستن محتوای ناند یا بسته‌های حافظه غیرفرار موجود در حافظه‌های اس اس دی هستید، انواع مختلفی با ساختارهای سلولی متفاوت از آن‌ها در بازار وجود دارد که در زیر به معرفی آن می‌پردازیم.

• چه نوع ناندی (NAND) برای چه کاربری مناسب‌تر است؟

برای کاربران حرفه‌ای اندکی غواصی در دریای ناند تا حدی لازم است؛ چرا که ناند حافظه اس اس دی ، مستقیماً در کارایی و قیمت آن دخیل است. برخی از آنها به مراتب کمتر از سابق رایج هستند، در حالی که برخی دیگر در آستانه دریافت نشان استاندارد دوفاکتو (de facto) هستند، استانداری غیررسمی و مردمی که یک محصول در اثر استقبال چشمگیر مردمی به آن دست می‌یابد.

ساختارهای مختلف سلول های حافظه ناند تعیین می کنند که چه مقدار اطلاعات را می توان در یک سلول واحد ذخیره کرد. به طور کلی چهار نوع ناند وجود دارد:

• ناند SLC با حافظه سلول تک‌سطحی

نخست اس اس دی هایی به بازار آمد که برای ذخیره داده درون خود، از حافظه سلول تک‌سطحی استفاده می‌کرد و نسبت به سایر ساختارهای حافظه‌ قدمت چندین ساله دارد. همانطور که از نام آن پیداست، تنها یک بایت داده را در هر سلول ذخیره می‌کند و سرعت بسیار بالا، به همراه دوام طولانی مدت اس ال سی از مزیت‌های آن است. اما با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری ذخیره‌سازی، اس ال سی از لحاظ میزان تراکم داده ذخیره شده به بن‌بست می‌خورد و برای ذخیره حجم کمی به گنجایش بیشتری احتیاج است و اگر این گنجایش بر اساس گیگابایت محاسبه شود، قیمت آن بسیار گران تمام می‌شود. صرفنظر از قیمت بالای حافظه‌های دارای اس ال سی، این فناوری به علت استفاده از مقادیر اندکی از حافظه پرسرعت کش با انواع جدیدتر و متراکم تر فناوری ذخیره سازی جایگزین شد.

• ناند MLC با حافظه سلول چند سطحی:

این فناوری پس از اس ال سی پا به عرصه گذاشت و با وجود سرعت پایین‌تر آن، به علت امکان ذخیره‌سازی اطلاعات با تراکم بیشتر و همچنین قیمت پایین‌تر، سالهاست که گزینه مورد انتخاب کاربران است. برای حل مسئله سرعت، بسیاری از این حافظه‌ها مقدار کمی از حافظه کش اس ال سی را که پرسرعت‌تر است، در خود جای داده‌اند. این حافظه کش به عنوان بافر عمل می‌کند. امروزه، به غیر از چند مدل حافظه معدود گران‌قیمت، تکنولوژی ام ال سی دیگر در ساختار ناند حافظه‌های اس اس دی به کار نمی‌رود و با  فناوری روز یعنی حافظه سلول سه سطحی (TLC) جایگزین شده است.

• ناند TLC با حافظه سلول سه سطحی

هنوز هم استفاده از اس ال سی در ساختار ناند حافظه‌های اس اس دی، به علت سرعت بالای آن، بسیار مرسوم است. حافظه سلول سه سطحی با وجود سرعت پایین‌تر نسبت به ام ال سی، تراکم داده بیشتری را پوشش می‌دهد و امکان تولید حافظه‌های ارزان قیمت با گنجایش بالاتر را فراهم می‌کند. در ساختار بیشتر حافظه‌هایی که ناند تی ال سی دارند، البته به جر بعضی از مدل‌های ارزان‌قیمت، شرکت سازنده نوعی از فناوری حافظه کش را نیز به کار گرفته‌است ، زیرا در صورتی که ناند تی ال سی بدون بافر در ساختار حافظه‌های اس اس دی به‌کار رود، سرعتش از یک هارد اچ دی دی هم کمتر می‌شود. این مورد شاید برای کاربران عادی که روی رایانه آن تنها سیستم عامل و چند برنامه اصلی نصب است، چندان آزاردهنده نباشد؛ زیرا معمولاً در اثر استفاده معمولی این کاربران، حجمی که خارج از گنجایش حافظه کش و موجب افت سرعت باشد، به طور مداوم به آن تحمیل نمی‌شود؛ اما کاربران حرفه‌ای که اغلب با حجم بالایی از انواع داده‌ها سر و کار دارند، باید هزینه بیشتری بابت تهیه یک حافظه مبتنی بر ام ال سی متقبل شوند تا در هنگام کار با حجم بالایی از داده‌ها، از کندی سیستم خود کلافه نشوند.

• ناند QLC با حافظه سلول چهار سطحی

این فناوری با ایجاد انقلابی در حافظه‌های اس اس دی موفق به دریافت نشان استاندارد دو فکتو شده است. همانطور که از نام آن پیداست، با افزایش تراکم، به حافظه‌هایی با گنجایش بیشتر و ارزان‌تر دست‌ یافته‌است. اما همچنان با مشکل افت سرعت پس از پر شدن حافظه کش مواجه است، بعلاوه بسیار آسیب‌پذیر بوده و با کوچکترین خراشی که بر ظرفیت الکترون آن وارد می‌شود، به‌کل از کار می‌افتد.

• طول عمر حافظه ناند

نوع و طول عمر حافظه‌های ناند دو موضوعی است که در بیشتر موارد، هیچ ضرورتی به دانستن تمام جزئیات آن برای خریدارانی که به دنبال یک حافظه معمولی برای انجام کارهای عادی و روزمره هستند، وجود ندارد. لزومی ندارد که یک خریدار عادی غواص دریای ناند باشد و در سطح یک کاربر حرفه‌ای در خصوص آن اطلاع جمع‌آوری کند. اگر یک کاربر عادی هستید، تمام آن چیزی که باید بدانید این است که همه حافظه‌های ناند طول عمر محدودی دارند؛ این یعنی تنها به دفعات محدود می‌توان از یک سلول برای ذخیره و انتقال داده استفاده کرد و پس از این دفعات، سلول‌ها یکی پس از دیگری از بین می‌زوند و کاهش تعداد سلول‌ها، به افت سرعت می‌انجامد.

به همین دلیل یک سیستم بعد از چند سال استفاده، دیگر سرعت اولیه را ندارد و در صورت استفاده بیشتر ناکارآمد می‌شود. در بیشتر مواقع، سازندگان حافظه، نرخ استقامت حافظه را نسبت به حجم انتقال داده به ترابایت (TBW) یا نرخ دفعات ذخیره داده در روز (DWPD) را تخمین زده و بر اساس آن طول عمر گارانتی تعویض تعیین می‌کنند. به طور مثال برای یک حافظه 2 سال و برای حافظه دیگر 5 سال .

مشخصات و قیمت حافظه اس اس دی اینترنال سامسونگ مدل 860 EVO

اما بعضی از شرکت‌های سازنده اس اس دی برای رفع مشکل از بین رفتن تدریجی سلول‌ها واقع در حافظه ناند چاره‌ای اندیشه‌اند. و این چاره همانا تجهیز آن‌ها به ویژگی «حجم حافظه اضافی» (Over-Provisioning) است که شامل 7 تا 28 درصد فضای خالی در اس اس دی است که کاربر به آن دسترسی ندارد و مخصوص کنترلگر در نظر گرفته شده‌است و کارکرد آن به شرح زیر است:

با گذر زمان وقتی که حافظه هشدار آغاز مرگ سلول‌های ناند را دریافت می‌کند، آن قسمت از داده‌های کاربر را که در این اتاقک‌های سلولی در وضعیت هشدار ذخیره شده‌اند، به این قسمت از حافظه اضافی از پیش تعیین شده انتقال می‌دهد و اینچنین باعث افزایش طول عمر حافظه می شود. همه حافظه‌های اس اس دی جدید به‌طوری تهیه و راه‌اندازی شده‌اند که از مقاومت و طول عمر کافی برای کارکرد حداقل 3 تا 5 سال و حتی بیشتر برخوردار باشند.

اگر قصد دارید که از حافظه خود بیش از 5 سال استفاده کنید، یا اینکه از مصرف روزانه خود آگاهی دارید و می‌دانید که حجم ذخیره و انتقال داده احتمالاً بالاتر از متوسط مصرف خواهد بود، باید از تهیه حافظه‌های مبتنی بر ناند نوع QLC اجتناب کنید و روی یک مدل دیگر با مقاومت و طول عمر بیش از سطح متوسط که از گارانتی تعویض طولانی مدت‌تری نیز برخوردار است، سرمایه گذاری کنید. به طور مثال حافظه‌های مدل Pro سامسونگ دارای ضریب مقاومت بالاتر و ضمانت‌های بیشتر نسبت به انواع دیگر حافظه‌های اس اس دی هستند. اما مجدداً باید تأکید کنیم که کاربران عادی رایانه به هیچ عنوان نباید نگران ضریب مقاومت حافظه باشند.

SSD با فناوری ناند سه بعدی 

در اینجا دوباره تأکید می‌کنیم که این اطلاعات مخصوص کاربران حرفه‌ای است و هیچ ضرورتی ندارد که کاربران عادی فکر خود را به آن مشغول کنند.

و اما حکایت فلش یا ناند : همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد، سابق بر این، در حافظه‌های اس اس دی، اطلاعات روی تنها یک  سطح یا لایه به نام SLC ذخیره می‌شد. اما از سال 2012، راه‌اندازی حافظه اس اس دی سامسونگ مدل 850 Pro آغازی بود برای این‌که شرکت‌های سازنده اس اس دی در ساختار ناند چندین و چند لایه‌ یا سطوح سلولی را یکی بر بالای دیگری، چیده و به تراکم بی‌نظیری ذست یابند.

هر یک از شرکت‌های سازنده این فناوری سطوح لایه به لایه سلولی را به شیوه‌ای نام‌گذاری کردند. برای مثال شرکت سامسونگ آن را «ناند عمودی» (V-NAND) و شرکت توشیبا «فلش لایه‌پذیر» (Bit Cost Scalable) نام‌گذاری کردند ولی سایر شرکت‌ها آن را همانطور که هست، یعنی «ناند سه بعدی» (3D NAND) خواندند. با گذر زمان، شرکت‌های سازنده به افزایش سطوح یکی بر بالای دیگری ادامه دادند تا به تراکم و گنجایش بیشتر، همچنین به قیمت ارزان‌تر دست‌یابند.

در حال حاضر، اکثریت قریب به اتفاق حافظه‌های اس اس دی با استفاده از برخی از انواع ناندهای سه بعدی ساخته می‌شوند تا جائیکه بسیاری از انواع حافظه‌های اس اس دی‌ در ساختار خود از ناندی با حافظه سلولی 90 سطحی بهره می‌جویند! تعجب نکنید! حتی فناوری 120 و 160 سطحی هم روی کار آمده‌اند. اما تنها دلیلی که احتمالاً شما را از خرید حافظه‌ای مبتنی بر ناند سه ‌بعدی راضی و خشنود می‌سازد، قیمت تمام شده آن است. حافظه‌های مبتنی بر ناند سه بعدی با ارائه همان قابلیت حافظه‌های قبلی، به‌طور معناداری ارزان‌تر هستند. زیرا تولید آنها برای شرکت سازنده ارزان‌تر تمام می‌شود.

مشخصات و قیمت حافظه اس اس دی داخلی آبتین مدل905  

با اینکه که شرکت مایکرون نیز به شدت به دنبال توسعه حافظه‌های مبتنی بر ناند سه بعدی ایکس‌پوینت برای عرضه به بازار بوده‌است، در حال حاضر اینتل تنها شرکتی است که این فناوری را با نام تجاری آبتین به فروش می‌رساند. مموری آبتین به منظور استفاده در کنار یک حافظه اچ دی دی یا یک حافظه اس دی دی ساتا ساپورت به عنوان حافظه کش و با هدف افزایش سرعت این دو حافظه طراحی شده‌است.

این در حالی‌است که حافظه‌های اس اس دی آبتین مدل‌های 900p و 905p فقط به طور مستقل به کار می‌روند. اما حافظه اینتل مدل 800p دو کاره است؛ یعنی آن را می‌توان یا به عنوان حافظه کش و یا حافظه مستقل روی مادربرد نصب کرد.

حافظه‌های آپتین از پتانسیل بالایی برخوردارند، هم با کارکرد فوق سریعشان به عنوان حافظه اصلی و هم به عنوان حافظه کش برای کاربرانی که از یک سو شیفته سرعت حافظه اس اس دی برای اجرای برنامه‌های روزمره خود و از سوی دیگر مجذوب گنجایش و قابلیت هارد اچ دی دی مکانیکی برای ذخیره حجم بالایی از داده هستند. فناوری نوظهور دیگری هم منحصراً برای لپ تاپ به بازار عرضه شده‌‌است که با وجود گنجایش پایین، قیمت بالایی دارد.

هم‌اکنون حافظه اس اس دی مبتنی بر ناند سه بعدی مارک XPoint نه به‌خاطر امکاناتی که اکنون در اختیار کاربران قرار داده، بلکه  بیشتر به خاطر امکاناتی که قرار است در آینده نزدیک ارائه دهد، مورد توجه قرارگرفته‌است. به هر حال در صورت داشتن یک بودجه هنگفت، مطمئن باشید که هیچ کجا حافظه‌ای پرسرعت‌تر از این اس اس دی‌ها پیدا نخواهید کرد. 

سخن پایانی

اکنون که به تمام جزئیات مهم درباره حافظه اس اس دی و انواع آن پی‌بردید، می‌توانید به‌سادگی و بدون سردرگمی در خرید این حافظه، انتخاب مناسبی داشته باشید. به یاد داشته باشید که در مصارف عادی روزمره، یک حافظه گران‌قیمت، حتی اگر هم از لحاظ فنی پرسرعت‌تر باشد، تفاوت محسوسی با گزینه‌های کم هزینه تر ندارد.

بنابراین، به غیر از موارد حرفه‌ای که سرعت بسیار بالا را طلب می‌کنند، اغلب بهتر است حافظه‌ای را در سبد خرید سخت‌افزاری خود قرار دهیم که علاوه بر تأمین گنجایش  مورد نیازمان، قیمتی مطابق با بودجه ما داشته باشد. سخن دیگر این‌که تعویض حافظه‌های مکانیکی اچ دی دی قدیمی با هر نوع حافظه تمام الکترونیک اس اس دی جدید، چنان تفاوت بزرگ و دلپذیری در سرعت ایجاد می‌کند که هر کاربری فوراً متوجه آن خواهد شد. پس دست به کار شوید!