سوختن هارد کامپیوتر می‌تواند شما را به دردسر بیندازد؛ زیرا علاوه بر اینکه باید برای خرید یک فضای ذخیره‌سازی جدید هزینه کنید، بسیاری از اطلاعات مهم و حیاتی خود را نیز از دست خواهید داد.
هارد دیسک را می‌توانیم بزرگ‌ترین حافظه جانبی مورد استفاده در کامپیوتر نام ببریم که تمام اطلاعات و دادهها در آن ذخیره‌سازی می‌شود. سیستم‌عامل یا تمام نرم‌افزارهایی که شما در کامپیوتر خود ذخیره می‌کنید، همگی به هارد دیسک منتقل شده و بعدها نیز تمامی داده‌های شخصی و علمی شما در هارد دیسک به‌عنوان یک حافظه ذخیره‌سازی دائم ذخیره سازی می‌شوند.
همان‌طور که از نامش نیز مشخص است، هارد دیسک از چند صفحه تشکیل شده است که روی آن با مواد مغناطیسی پوشانده شده و دور یک محور چرخش دارد. این صفحه دارای چندین هد برای خواندن و نوشتن دادهها است و یک موتور نیز آن را از آلودگی‌های موجود حفظ می‌کند.
هارد دیسک در انواع رایانه‌های شخصی مورداستفاده قرار می‌گیرد و حتی بعضی از آن‌ها می‌توانند از چندین هارد دیسک نیز پشتیبانی کنند. هارد می‌تواند منبعی برای مشکلات مختلف باشد که یکی از آن‌ها سوختن و از کار افتادن آن است.
در ادامه این مقاله از مجله تکنولوژی ایده آل تک مباحثی را در مورد سوختن هارد کامپیوتر مطرح خواهیم کرد و سپس روش‌های تعمیر و ریکاوری اطلاعات از آن را نیز مطرح می‌کنیم. ابتدا بیایید در مورد اجزای هارد دیسک مطالبی را بیان کنیم.
اجزای هارد دیسک شامل چه مواردی هستند؟
برای هر علاقه‌مند به دنیای تکنولوژی، یقینا جالب خواهد بود که در داخل یک هارد دیسک چه می‌گذرد. Hard Disk از قطعات مختلفی تشکیل شده است که هرکدام انجام وظیفه‌ی خاصی را برعهده دارند.
در قسمت زیرین آن یک کابل ارتباطی وجود دارد که دقیقا در کنار فیلتر هوا جای گرفته است. حسگر هم که روی هد قرار دارد، یکی از حساس‌ترین بخش‌های Hard است که عملکرد بهتر هد برای خواندن و نوشتن را سبب می‌شود. تقریبا می‌توان گفت که بخش اعظمی از هارد را صفحه‌ی آن تشکیل می‌دهد و تمامی اطلاعات شما روی آن قرار می‌گیرد.
بسته به ظرفیت و فناوری خاصی که در ساخت هارد استفاده شده است، این صفحه می‌تواند اندازه یا شکل مختلفی داشته باشد. دانستن این اطلاعات به ما کمک می‌کند که هنگام سوختن هارد، دید بهتری به موضوع داشته باشیم و حتی متوجه شویم که کدام یک از این قطعات در این برهه می‌سوزند و چگونه می‌توانیم آن را تعمیر کنیم. حال نوبت آن رسیده است که انواع هارد دیسک را بررسی کنیم.
هارد دیسک اینترنال و هارد دیسک اکسترنال
هارد دیسک ساختار مختلفی دارد و بعد از قدرت گرفتن هارد دیسک داخلی، هارد دیسک اکسترنال نیز به بازار عرضه شده و مورد توجه خریداران قرار گرفت. هارد دیسک اکسترنال، برخلاف نسخه داخلی، قابلیت حمل بالایی دارد و می‌توانیم در هر جایی از آن استفاده کنیم. هارد دیسک اکسترنال را می‌توانیم روی لپ تاپ، تلویزیون و دیگر موارد مورد استفاده قرار دهیم و مانند یک فلش پرحجم، همواره آن را به همراه داشته باشیم.
هارد دیسک اینترنال برای داخل کیس کامپیوتر تعبیه شده است و به‌صورت ثابت مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما دیگر نمی‌توانید مدام پیچ‌های آن را جدا کرده و همه همراه با خود داشته باشید. علیرغم اینکه این مدل هارد نیز روی کامپیوترهای مختلف قابل استفاده است، اما ثابت و درون کیس بودن آن، اصلی‌ترین تفاوت آن با هارد دیسک اکسترنال محسوب می‌شود.
دلایل خرابی و سوختن هارد دیسک کامپیوتر
علل مختلفی می‌تواند برای سوختن هارد دیسک مطرح باشد که بیشتر آن‌ها فیزیکی و سخت‌افزاری است. هارد دیسک اینترنال باید به‌صورت صحیح در کیس کامپیوتر قرار گرفته و اتصال آن به پاور برقرار شود. اگر در این زمینه اشتباهی صورت گیرد، سوختن هارد اتفاقی بسیار عادی خواهد بود ممکن است با آن روبرو شوید.
یک کاربر همواره باید از یک رابط مناسب برای سیستم استفاده کند تا نوسانات برق کنترل شوند. اگر چنین کاری انجام ندهید، احتمالا آسیب رسیدن به هارد یا سوختن هارد بسیار بالا خواهد بود. منظور از سوختن هارد، سوختن برد آن است که ممکن است آسیب‌های جزئی نیز به IC کنترل کننده هد نیز وارد کرده باشد.
در چنین حالتی نوسانات برق باعث می‌شود که هد مدام از کار اصلی خود که نوشتن و خواندن اطلاعات است، بازمانده و این قطع و وصلی‌های مکرر، در نهایت منجر به آسیب رسیدن به آن شود.
علائم سوختن هارد کامپیوتر
برای اینکه به‌درستی متوجه شوید که هارد دیسک شما سالم است یا خیر، چندین نکته‌ی مهم و چندین علامت وجود دارد.
یکی از علائم سوختن هارد کامپیوتر، نشنیدن هیچ صدایی از هارد است. همه‌ی ما می‌دانیم که یک هارد دیسک سالم معمولا صدای مشخصی از چرخش صفحه‌ی دیسک دارد و صدای قطعات دیگر نیز به‌وضوح شنیده می‌شود. اگر چنین نبود و تحرکی در داخل هارد مشاهده نکردید، می‌توانید به سوختن هارد شک کنید.
اگر هارد دیسک شما به‌درستی کار نمی‌کند، در این صورت ممکن است که آسیب‌های جدی به قطعات آن وارد شده باشد. در چنین مواقعی بهتر است که از یک متخصص کمک گرفته و اجازه دهید که قطعات آن به‌خوبی مورد بررسی قرار بگیرند. این متخصصین علائم سوختن هارد را به‌درستی متوجه می‌شوند و می‌توانند کمک بزرگی به شما کنند.
سیستم عامل داخلی هارد می‌تواند منشا خرابی هارد دیسک شما باشد. وقتی که برد هارد دچار مشکل می‌شود، معمولا این فریم ویر هارد است که دچار مشکل خواهد شد. بنابراین چه بهتر است که بتوانیم هرچه سریع‌تر قطعات سوخته‌ی هارد را پیدا کرده و آن‌ها را تعویض کنیم.
متداول‌ترین دلایل سوختن هارد می‌تواند ضربات فیزیکی وارده به کامپیوتر باشد. همواره توصیه شده است که کیس کامپیوتر را نباید مخصوصا هنگامی که کامپیوتر روشن است، جا به جا کنید.
این جا به جایی به قطعات هارد آسیب وارد کرده و احتمال خرابی آن را چندین برابر می‌کند. هارد دیسک کاملا مکانیکی کار می‌کند و همین موضوع می‌تواند باعث اختلال در چرخش صفحه‌ی هارد دیسک کند. این اختلالات می‌تواند باعث خرابی هارد شوند.
اطمینان از سالم بودن هارد دیسک و تست هارد
برای تشخیص صحیح و علمی هارد دیسک، چند روش وجود دارد. یکی از بهترین روش‌های موجود استفاده از دستور چک دیسک (chkdsk) است. این دستور معمولا برای بررسی و رفع ایراد هارد کامپیوتر کاربرد دارد و می‌تواند خطاهای موجود در دایرکتوری هارد را مشخص کند.
یکی از روش‌های دیگر نیز استفاده از برنامه خود سازنده است. معمولا مشهورترین برندهای تولید کننده هارد دیسک، یک برنامه جانبی نیز به‌همراه دارند که در شناسایی و بررسی وضعیت هارد دیسک بسیار موثر است.
شما از طریق این برنامه‌ها می‌توانید سوختن هارد خود را متوجه شده و راهکارهایی را برای حل آن در نظر داشته باشید. برای مثال تولید کنندگانی همچون Western Digital، Hitachi و غیره این برنامه‌ها را تولید کرده و در اختیار خریداران هارد دیسک‌های خود قرار می‌دهند.
استفاده از سیستم گزارش دهدی S.M.A.R.T نیز یکی از روش‌های موثر است که می‌توانید به آن توجه داشته باشید. در این روش که اولین‌بار توسط IBM مطرح شده است، به صفاتی از هارد دیسک توجه خواهیم کرد که هرکدام دارای اندازه‌ی مشخصی هستند. این اندازه‌ها در هارد دیسک سالم و سوخته متفاوت است و بنابراین می‌توانیم با چک کردن هارد دیسک، وضعیت آن را مشخص کنیم. این اطلاعات به‌صورت آماری در اختیار شما قرار خواهد گرفت و از طریق مانیتورینگ هارد می‌توانیم به آن‌ها دست یافت.
چه قطعه‌ای در هارد می‌سوزد؟
اصطلاح سوختن هارد دیسک معمولا به معنای خراب شدن هارد است. هارد دیسک قطعه‌ی مهمی به نام برد دارد که معمولا مهم‌ترین نقش را در سوختن دارد. این قطعه پتانسیل بالایی برای سوختن دارد. هر هارد دیسک از دو بخش اساسی برد و مدیا تشکیل شده است. تمامی قطعات دیگر، به بخش‌های ریزتری تقسیم می‌شوند که جزو یکی از بخش‌های برد یا مدیا خواهند بود.
علائمی که نشان از سوختگی هارد دارند
هارد دیسک سوخته نشانه‌های بسیار واضحی دارد که در خلال بخش‌های گذشته، به چند مورد از آن‌ها اشاره کردیم. یک هارد دیسک سوخته معمولا خطاهای مختلفی را روی ویندوز پدیدار می‌کند. این خطاها معمولا با عنوان «disk problem» نمایش داده می‌شوند.
دیر بالا آمدن ویندوز نیز دلیل مشخصی برای سوختن هارد است که البته نباید زیاد به آن توجه کنید. دیر بالا آمدن ویندوز می‌تواند دلایل دیگری همچون پایین بودن سرعت کامپیوتر داشته باشد. ریست شدن و روبرو شدن با صفحه‌ی مرگ ویندوز نیز دلیل مهمی برای آسیب رسیدن به قطعات هارد دیسک است.
تعمیر هارد سوخته و هزینه آن
بازیابی هارد سوخته به همین راحتی‌ها امکان پذیر نیست و باید از یک متخصص کمک بگیرید. شما با یک تشخیص صحیح می‌توانید از بسیاری مشکلات جلوگیری کنید. تعمیر هارد سوخته بسته به شرایط هارد خواهد بود و باید به‌صورت کامل بررسی شود.
در صورت بروز مشکل نرم‌افزاری برای سیستم‌عامل هارد دیسک، می‌توان فریمویر هارد را بررسی کرده و به شیوه‌های نرم‌افزاری آن را تعمیر کرد. همان‌طور که گفتیم اطلاعات هارد در دیسک مغناطیسی ذخیره‌سازی می‌شود و برای تعمیر و امکان بازیابی اطلاعات هارد، حتما باید این قطعه قابل تعمیر و بازیابی باشد. این مورد به میزان سوختگی قطعات بستگی دارد و یک متخصص می‌تواند تشخیص صحیح‌تری داشته باشد.
ممکن است سوختگی یک هارد در سطح ابتدایی باشد و بتوان با چند روش ساده آن را مرتفع کرد، اما گاهی اوقات نیز شرایط وخیم‌تر است و در صورت امکان بازگشت به وضعیت قبلی، هزینه‌ها بالاتر از قبل خواهد بود. گاهی اوقات نیز ممکن است که تعمیر ممکن نبوده و سوختگی قطعات را نابود کرده باشد.
ریکاوری هارد سوخته
مهم‌ترین نکته‌ای که در مورد سوختن هارد مطرح می‌شود، بازیابی اطلاعات آن است. بیش از آن که خود هارد برای افراد اهمیت داشته باشد، اطلاعات داخل آن است که اهمیت فراوانی دارد. تنها خواسته‌ای که مشتریان از متخصصین دارند، بازیابی اطلاعات شخصی و بسیار مهمی است که در اثر سوختن هارد، ممکن است از دست داده باشند.
در کل بازیابی اطلاعات از دست رفته هارد در اثر سوختن آن، کار ساده‌ای نیست و باید توسط متخصصین انجام شود. برای این منظور تجهیزات پیشرفته‌ای وجود دارد. ابتدا باید درپوش هارد با رعایت نکات ایمنی برداشته شده و آن را عاری از گرد و غبار کنیم. برای این منظور باید این عملیات را در Clean Room انجام دهیم تا هوای آزاد وجود نداشته باشد.
روش‌های بازیابی اطلاعات هارد سوخته
بسیاری از افراد برای بازیابی اطلاعات هارد سوخته از روش‌های آزمایشی استفاده می‌کنند که معمولا نیمه تمام مانده و آسیب‌های بیشتری را به هارد وارد می‌کند؛ شما نباید چنین کاری را انجام دهید. می‌توانید
برای بازیابی اطلاعات هارد حتما از یک متخصص کمک بگیرید. شما خودتان نمی‌توانید به هیچ عنوان این کار را انجام دهید، چرا که برای این منظور باید از یک آزمایشگاه و یک متخصص استفاده کنید.
کپی نشدن اطلاعات هارد دیسک سوخته
هنگامی که مشکلی برای هارد دیسک ایجاد شود، شما نمی‌توانید اطلاعات باقی مانده خود را کپی کنید. دلیل این امر کاملا مشخص است و وقتی که سیستم‌عامل هارد دچار مشکل شده و نتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد، عملیاتی همچون کپی کردن اطلاعات هارد نیز ممکن نخواهد بود.
وجود بدسکتور نیز می‌تواند دلیل این امر باشد. بدسکتور یک ایراد فیزیکی است که روی سطح هارد ایجاد می‌شود و نمی‌توان آن را مرتفع کرد. در صورتی که بدسکتور یک ایراد نرم‌افزاری باشد، می‌توان آن را برطرف نبود، اما در غیر اینصورت، بدسکتور معمولا ضربات جربان ناپذیری به‌صورت فیزیکی به هارد وارد خواهد کرد.
سوالات متداول در ارتباط با سوختن هارد
جواب مثبت است. هارد سوخته را می‌توانید به یک متخصص بسپارید تا بررسی‌های لازم را روی آن انجام داده و در صورت امکان پذیر بودن، در شرایط آزمایشگاهی و بسیار حساس، می‌توان یک هارد سوخته را ریکاوری کرد. اما همان‌طور که گفتیم، این کار تخصصی است و به‌هیچ عنوان نباید از نرم‌افزارهای عرف برای ریکاوری اطلاعات استفاده کرد و صرفا باید به‌صورت آزمایشگاهی و از یک متخصص برای این کار بهره برد.
اگر برد هارد براثر نوسانات برق یا هر دلیل دیگری بسوزد، اطلاعات قابل بازیابی خواهد بود. البته این کار نیز باید توسط متخصص انجام شود و غیراینصورت، ضربات بدی به هارد وارد خواهد شد.
هزینه و زمان بسته به شرایط متفاوت خواهد بود و نمی‌توان به‌صورت دقیق در مورد آن اظهار نظر کرد. بسته به اینکه هارد دیسک موردنظر چه مقدار دچار آسیب شده است و متخصص چه تخصص‌هایی باید داشته باشد، این هزینه و زمان نیز متغیر خواهد بود. بنابراین چه بهتر است که هارد دیسک سوخته خود را به تست اولیه برده و همه چیز را مشخص کنید. اگر اطلاعات موجود در هارد شما نیز زیاد باشد، روی زمان بازیابی موثر است.
معمولا حتی اگر چنین کاری ممکن باشد، نباید آن را انجام داد. چرا که یک هارد دیسک ضربه خورده در آینده بازهم می‌تواند دچار مشکل شود و اطلاعات بیشتری از شما با مشکل روبرو خواهد شد.
