علائم سوختن هارد گوشی آیفون و اندروید

سوختن هارد گوشی می‌تواند منجر به از دست رفتن تمامی اطلاعات مهم و حیاتی ذخیره شده روی تلفن همراه شود. به همین دلیل، هیچکس دوست ندارد شاهد این اتفاق ناراحت کننده باشد. هارد سوخته یا eMMC آسیب‌دیده به وضعیتی اطلاق می‌شود که دیگر نتوان مانند قبل از کارایی و عملکرد صحیح هارد بهره برد و به دلایلی یا حافظه گوشی کلا از کار بیفتد یا سرعت آن بسیار کمتر از حداقل شود.

هاردها هر کجایی که باشند یکی از مهم‌ترین اجزای آن افزار به شمار می‌روند. در گوشی‌های هوشمند این هاردها معمولا با نام eMMC شناخته می‌شوند. حافظه‌های MMC یک پیش‌ماده برای چیزی که امروزه به‌عنوان حافظه‌های SD یا Secure Digital شناخته می‌شود بودند. MMCها هنوز در بازار موجود هستند اما دیگر به ندرت می‌توانید نوع جاسازی‌شده (eMMC) آن را پیدا کنید. 

در این مقاله از مجله تکنولوژی ایده آل تک، تمرکز اصلی‌مان را روی علل سوختن هارد گوشی ، نحوه تشخیص و بررسی راه‌های تعمیر و تعویض آن می‌گذاریم. لطفا تا پایان با ما همراه باشید. 

eMMC یا هارد گوشی چیست؟

پیش‌تر نیز کمی در مورد eMMC صحبت کردیم، این حافظه‌ها به دلیل جمع‌وجور بودنشان اغلب در گوشی‌ها و تبلت و… استفاده می‌شوند. حرف «e» در ابتدای نام این حافظه، سرواژه کلمه embeded است و از آنجایی انتخاب شده که این هاردها به صورت مستقیم بر روی مادربورد دستگاه لحیم می‌شوند.

حافظه‌های eMMC از مموری NAND فلش تشکیل شده است، همانی که می‌توانید آن را بر روی درایو‌های USB، کارت‌های SD و SSDها نیز پیدا کنید. این ویژگی باعث می‌شود برای نگهداری داده‌ها، نیازی به برق وجود نداشته باشد.

علی‌رغم اینکه هر دو حافظه eMMC و SSD از یک نوع NAND بهره می‌برند، اما آنها کاملا از یکدیگر جدا و متفاوت هستند. در زیر می‌توانید تفاوت سرعت یک eMMC 64 گیگابایت با یک SSD 128 گیگابایت را مشاهده کنید:

حافظه استاندارد فعلی eMMC نوع v5.1A است که می‌تواند به طور موثر سرعتی بالغ بر ۴۰۰ مگابایت بر ثانیه را ارائه دهد. این سرعت متوسطی است که SSD Sataها هم مقداری بالاتر یا با همان نرخ سرعت هستند.

با این وجود، فقط نرخ انتقال کلی، عملکرد و کارایی یک دستگاه را مشخص نمی‌کند. حافظه‌های eMMC معمولا با دروازه‌های مموری کمتر نیز برخلاف SSD کار می‌کنند، این به بدین معناست که بدون یک ولوم ثابت نیز سرعت انتقال در این حافظه‌ها ثابت می‌ماند.

دلایل سوختن هارد گوشی eMMC

خراب شدن، ایجاد اختلال و سوختن هارد گوشی یکی از دردناک‌ترین وضعیت‌هایی است که هر فرد می‌تواند در آن قرار بگیرد. هاردها محل ذخیره تمام اطلاعات باارزشی هستند که در تلفن همراه خود نگه‌داری می‌کنیم و در صورت سوختن آن‌ها (اگر فایل پشتیبان نگرفته باشیم) حالمان زار است و در بعضی از مواقع باید قید آن اطلاعات را بزنیم.

در ادامه بعضی از متداول‌ترین دلایلی که می‌توانند روی هارد تاثیرگذار باشند را مورد بررسی قرار می‌دهیم و راه‌کارهایی را برای هر یک بررسی می‌کنیم.

خطاهای سیستم‌عامل یا سازنده گوشی

این خطا را می‌توانید در مواقعی که باتری به صورت نامناسب کار می‌کند یا در صورت وجود ویروس در دستگاه مشاهده کنید. همچنین قطع کردن پروسه به‌روزرسانی سیستم‌عامل می‌تواند روی این موضوع تاثیرگذار باشد.

نشانه‌ها:

• فریز شدن یا گیر کردن صفحه هنگام نمایش لوگوی کمپانی
• غیرقابل دسترس شدن هارد

برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد می‌توانید سیاست‌نامه گارانتی شرکت را مطالعه کنید. به‌علاوه، برای بازیابی داده‌ها و اطلاعات رو هارد، می‌توانید از افراد و شرکت‌های خصوصی که در این حوزه تخصص دارند کمک بگیرید.

اختلالات الکترونیکی و جریان نامناسب برق

گاهی اوقات می‌بینیم که برق شهری جریانات نامناسبی به خود می‌گیرد که این موضوع هنگامی که گوشی‌تان به شارژر متصل باشد، مشکل آفرین می‌شود. سعی کنید زمان‌هایی دستگاه خود را به شارژر بزنید که از جریان مناسب برق اطمینان دارید. همچنین استفاده از یک محافظ برق باکیفیت، می‌تواند خوب باشد.

نشانه‌ها: 

• بالا نیامدن ناگهانی دستگاه
• ناتوانی بایوس در شناسایی هارد

گرمای بیش از حد

این مشکل ممکن است زیاد برای دستگاه‌های تلفن همراه مهم نباشد؛ زیرا قطعات استفاده شده گرمای بسیار کمی تولید می‌کنند و در بیشتر مواقع در دمای مناسب به سر می‌برند. اما اگر گوشی‌تان بیش از حد داغ می‌کند سعی کنید با راه‌کارهای موجود، دمای آن را کاهش دهید.

نشانه‌ها:

• داغ شدن سریع دستگاه بعد از استفاده

در این مواقع می‌توانید کاور موبایل را برداشته و از کار کردن با آن دست بکشید. اگر موضوع خیلی حاد است می‌توانید به یک متخصص مراجعه کنید.

بازی‌های ویدئویی سنگین

بازی‌ها همیشه به‌عنوان یک سرگرمی درجه یک با ما همراه بوده‌اند، اما اینکه این سرگرمی به سخت‌افزار گوشی آسیب برساند یا خیر، مهم است. معمولا بازی‌های میان‌رده و سبک، تهدیدی برای هارد حساب نمی‌شوند؛ اما بازی‌های سنگین چرا که نه.

نشانه‌ها:

• خاموش شدن ناگهانی دستگاه

با حذف بازی‌های سنگین و یا کاهش مدت استفاده از آن‌ها، می‌توانید از این آسیب‌ها دور بمانید.

شارژرهای غیر استاندارد

متعلقات متعددی همراه با گوشی و هنگام خرید آن عرضه می‌شوند که یکی از پایه‌ای ترین و اصلی‌ترین آن‌ها، شارژر یا آداپتور است. اکنون بسیاری از کاربران تلفن همراه، بدون توجه به آنکه باید برند شارژر و گوشی تلفن همراه یکسان باشد، از شارژرهای مختلف و حتی غیراستاندارد و با برندهای نامعتبر استفاده می‌کنند.

نشانه‌ها:

• گیر کردن گوشی در صفحه نمایش لوگوی کمپانی

برای رفع این اشکال، می‌توان از آداپتوووورها و شارژرهای اصلی استفاده کرد که همراه گوشی عرضه شده‌اند. حتی اگر آداپتور هم خراب شد، ابتدا به‌دنبال تعمیر آن باشید و سپس اگر به جایی نرسیدید می‌توانید یک آداپتور دیگر برای همان مدل گوشی خود استفاده کنید.

ضربه یا ریختن آب روی گوشی

مورد آخری که می‌خواهیم به آن اشاره کنیم، یکی از متداول‌ترین آسیب‌هایی است که باعث آسیب به هارد گوشی می‌شود. اگر بعد از گذشت مدت زمانی از ضربه خوردن و یا ریختن آب روی گوشی، دستگاه‌تان به صورت ناگهانی خاموش شد می‌توان گفت که هاردتان مشکل پیدا کرده است.

نشانه‌ها:

• خاموش شدن دستگاه بعد از گذشت مدتی بعد از اتفاق

اگر به این شیوه هاردتان آسیب دیده باشد، در بیشتر واقع باید آن را تعویض کنید. دراین شرایط، احتمال بازیابی داده‌ها و اطلاعات بسیار پایین می‌آید.

بازیابی داده‌های هارد گوشی

حال که با دلایل مختلف آسیب دیدن هارد گوشی یا همان eMMC آشنا شدیم، بهتر است در مورد بازیابی اطلاعات و داده‌های موجود در آن‌ها و راه‌هایی که وجود دارند صحبت کنیم و ببینیم آیا اصلا می‌توان آن‌ها را ریکاوری کرد یا خیر.

در ادامه یک دستگاه را مورد کندوکاو قرار می‌دهیم و eMMC آسیب‌دیده آن را جدا خواهیم کرد. به‌عنوان اولین قدم، باید هارد را روی مادربورد مشخص نمود. شناسایی آن روی PCB بسیار واضح و آسان است، در این مورد، eMMC ما یک هارد ۳۲ گیگابایتی مدل SK hynix H26M64103EMR است.

نکته مهمی که در این روش وجود دارد این است که تنظیمات رمزنگاری‌ای که استفاده شده، می‌تواند به‌عنوان کلید موفقیت یا شکست تلقی شود. یک eMMC رمزشده می‌تواند از ریکاوری موفقیت‌آمیز جلوگیری کند؛ حتی اگر چیپ مموری هنوز سالم باشد و محتوایش را بتوان بیرون آورد.

به‌هرحال اگر رمزنگاری انجام شده باشد، رمزگشایی می‌تواند با موفقیت انجام شود؛ ولی امروزه این عمل با طراحی بهتر و اجزای سخت‌افزاری مناسب‌تر، بسیار چالش‌برانگیز یا تقریبا کاملا غیرممکن شده است. در موردی که ما می‌خواهیم به شما نشان دهیم هیچ رمزنگاری‌ای انجام نشده است.

بعد از خارج کردن PCB از بدنه، بورد را با یک سطح فلزی توسط چسب کاپتون سرهم کردیم؛ سپس مقداری ماده را دوروبر چیپ تزریق کردیم تا گرما پراکنده شود. همچنین برای جریان‌سازی مجدد توپ‌های BGA و اجازه به خارج کردن چیپ از PCB، از یک دستگاه لحیم‌کاری استفاده کردیم.

راه‌های متعددی برای برقراری ارتباط با چیپ‌های eMMC وجود دارند. بیشتر آن‌ها از مزیت این واقعیت که این چیپ‌ها در واقع مموری‌های استاندارد MMC یا Multi Media Card هستند، بهره می‌برند که واژه e همانطور که در ابتدای مقاله هم گفتیم به نسخه جاسازی‌شده‌ آن اشاره می‌کند.

این چیپ‌ها معمولا از راه‌های ارتباطی متعددی مانند رابط موازی ۴ بیت یا ۸ بیت و یا یک رابط تک بیتی نیز پشتیبانی می‌کنند. برای راه‌اندازی ساده و بدون دردسر و عدم نیاز به تجهیزات مخصوص، معمولا حالت یک بیتی استفاده می‌کنند.

پین‌اوت عمومی بر اساس استاندارد JEDEC بوده و صرف نظر از اینکه سازنده یا چیپ‌ای که با آن در حال سروکله زدن هستید چه نوع است در بیشتر مواقع می‌توان گفت پین‌های مهم را می‌توانید به‌راحتی و در مکان‌های مشخص همانند چیزی که در تصویر زیر آورده شده است را پیدا کنید.

ما قبلا این اتصالات را به‌صورت دستی با سیم‌های مسی عایق‌بندی‌شده به توپ‌های BGA لحیم (۰.۱ میلی‌متری) کردیم، سپس آنها را به صورت مستقیم به ریدر سیم‌کشی کردیم. اگر دست‌تان لرزش نداشته باشد و مهارت کافی لحیم‌کاری را داشته باشید این کار به‌راحتی قابل انجام است.

ما در این مثال، از یک مجموعه ابزار خوب استفاده کرده‌ایم، یک SD-EMMC به‌علاوه آداپتور متصل به E-Mate Pro eMMC ابزارهایی هستند که مورد استفاده ما قرار گرفته‌اند. با استفاده از این ترکیب چیپ eMMC جدا شده به‌راحتی به سوکت BGA بدون هیچ سیم‌کشی و ارتباطات خاصی با یک کارت ریدر USB ساده انجام شد.

از آنجایی که ما ابزار را به لپ‌تاپ (با سیستم‌عامل لینوکس) متصل کردیم آن را به عنوان یک حافظه USB جداشدنی شناسایی کرد و برای ادامه کار آماده شد.


[ ۷۰۰.۹۳۲۵۵۲] usb 1-2: new high-speed USB device number 5 using xhci_hcd
[ ۷۰۱.۰۶۶۶۷۸] usb 1-2: New USB device found, idVendor=8564, idProduct=4000
[ ۷۰۱.۰۶۶۶۹۳] usb 1-2: New USB device strings: Mfr=3, Product=4, SerialNumber=5
[ ۷۰۱.۰۶۶۷۰۲] usb 1-2: Product: Transcend
[ ۷۰۱.۰۶۶۷۰۹] usb 1-2: Manufacturer: TS-RDF5
[ ۷۰۱.۰۶۶۷۱۶] usb 1-2: SerialNumber: 000000000036
[ ۷۰۱.۱۲۹۲۰۵] usb-storage 1-2:1.0: USB Mass Storage device detected
[ ۷۰۱.۱۳۰۸۶۶] scsi host0: usb-storage 1-2:1.0
[ ۷۰۱.۱۳۲۳۸۵] usbcore: registered new interface driver usb-storage
[ ۷۰۱.۱۳۷۶۷۳] usbcore: registered new interface driver uas
[ ۷۰۲.۱۳۲۴۱۱] scsi 0:0:0:0: Direct-Access TS-RDF5 SD Transcend TS3A PQ: 0 ANSI: 6
[ ۷۰۲.۱۳۵۴۷۶] sd 0:0:0:0: Attached scsi generic sg0 type 0
[ ۷۰۲.۱۴۴۴۰۶] sd 0:0:0:0: [sda] Attached SCSI removable disk
[ ۷۲۳.۷۸۷۴۵۲] sd 0:0:0:0: [sda] 61079552 512-byte logical blocks: (31.3 GB/29.1 GiB)
[ ۷۲۳.۸۰۹۲۲۱] sda: sda1 sda2 sda3 sda4 sda5 sda6 sda7 sda8 sda9 sda10 sda11 sda12 sda13 sda14 sda15 sda16 sda17 sda18 sda19 sda20 sda21 sda22 sda23 sda24 sda25 sda26 sda27 sda28 sda29 sda30 sda31 sda32 sda33 sda34 sda35 sda36 sda37 sda38 sda39 sda40 sda41 sda42 sda43

دستگاه به «sda» مپ شد. همانطور که می‌توانید از “dmesg” بالا ببینید، بر روی فایل‌سیستم تعداد زیادی پارتیشن وجود (sda1 تا sda43) وجود دارد. قبل از اینکه به مراحل دیگر رجوع کنیم، اولین قدم ساخت یک dump از چیپ مموری است. بعد از آن، برای هدایت به مراحل بعدی، از یک بکاپ آفلاین استفاده خواهیم کرد. ابزار “dd” می‌تواند برای رسیدن به این هدف به ما کمک کند:

$ dd if=/dev/sda of=sony_z5p.img status=progress

با وجود dump کامل، ادامه آنالیز امن است. با استفاده از “parted”، ساختار پارتیشن را بررسی کردیم:

Model: (file)
Disk /mnt/hgfs/kali/sony_z5p/sony_z5p.img: 31.3GB
Sector size (logical/physical): 512B/512B
Partition Table: gpt
Disk Flags:

Number Start End Size File system Name Flags
۱ ۱۳۱kB 2228kB 2097kB TA
۲ ۴۱۹۴kB 21.0MB 16.8MB ext4 LTALabel
۳ ۲۱.0MB 105MB 83.9MB fat16 modem msftdata
۴ ۱۰۵MB 105MB 131kB pmic
۵ ۱۰۵MB 105MB 131kB alt_pmic
۶ ۱۰۵MB 105MB 1024B limits
۷ ۱۰۵MB 106MB 1049kB DDR
۸ ۱۰۶MB 106MB 262kB apdp
۹ ۱۰۶MB 107MB 262kB msadp
۱۰ ۱۰۷MB 107MB 1024B dpo
۱۱ ۱۰۷MB 107MB 524kB hyp
۱۲ ۱۰۷MB 108MB 524kB alt_hyp
۱۳ ۱۰۹MB 111MB 1573kB fsg
۱۴ ۱۱۱MB 111MB 8192B ssd
۱۵ ۱۱۱MB 112MB 1049kB sbl1
۱۶ ۱۱۲MB 113MB 1049kB alt_sbl1
۱۷ ۱۱۳MB 115MB 1573kB modemst1
۱۸ ۱۱۷MB 119MB 1573kB modemst2
۱۹ ۱۱۹MB 119MB 262kB s1sbl
۲۰ ۱۱۹MB 120MB 262kB alt_s1sbl
۲۱ ۱۲۰MB 120MB 131kB sdi
۲۲ ۱۲۰MB 120MB 131kB alt_sdi
۲۳ ۱۲۰MB 121MB 1049kB tz
۲۴ ۱۲۱MB 122MB 1049kB alt_tz
۲۵ ۱۲۲MB 122MB 524kB rpm
۲۶ ۱۲۲MB 123MB 524kB alt_rpm
۲۷ ۱۲۳MB 124MB 1049kB aboot
۲۸ ۱۲۴MB 125MB 1049kB alt_aboot
۲۹ ۱۲۵MB 192MB 67.1MB boot
۳۰ ۱۹۲MB 226MB 33.6MB rdimage
۳۱ ۲۲۶MB 259MB 33.6MB ext4 persist
۳۲ ۲۵۹MB 326MB 67.1MB FOTAKernel
۳۳ ۳۲۶MB 327MB 1049kB misc
۳۴ ۳۲۷MB 328MB 524kB keystore
۳۵ ۳۲۸MB 328MB 1024B devinfo
۳۶ ۳۲۸MB 328MB 524kB config
۳۷ ۳۳۱MB 436MB 105MB rddata
۳۸ ۴۳۶MB 447MB 10.5MB ext4 apps_log
۳۹ ۴۴۹MB 466MB 16.8MB ext4 diag
۴۰ ۴۶۶MB 780MB 315MB ext4 oem
۴۱ ۷۸۰MB 990MB 210MB ext4 cache
۴۲ ۹۹۰MB 25.8GB 24.8GB ext4 userdata
۴۳ ۲۵.۸GB 31.3GB 5513MB ext4 system

فقط یک پارتیشن، آن هم “userdata” برای انجام عملیات ریکاوری نیاز است. با استفاده از “losetup” این امکان وجود دارد تا به صورت خودکار هر پارتیشن شناسایی‌شده‌ای را از image یا هر پارتیشن انتخابی دیگر روی ایمیج را به اصطلاح mount کرد.

$ losetup -Prf sony_z5p.img

ما در این مثال، بر روی داده‌های زیر برای ریکاوری تمرکز کردیم:

• مخاطبین
  • فرمت: دیتابیس SQLite
  • آدرس: /data/com.google.android.gms/databases/icing_mmssms.db
• پیام‌های متنی
  • فرمت: دیتابیس SQLite
  • آدرس: /data/com.google.android.gms/databases/icing_mmssms.db
• فایل‌های دانلود شده
  • فرمت: فایل معمولی
  • آدرس: /media/0/Download
• تصاویر و ویدئوها
  • فرمت: فایل معمولی
  • آدرس: /media/0/DCIM
• تصاویر و ویدئوهای اپلیکیشن وایبر
  • فرمت: فایل معمولی
  • آدرس: /media/0/viber/media

با یک دستگاه روت‌شده یدکی، می‌توان دیتابیس‌ها را بر روی دستگاه جدید جایگزین کرد تا اجازه پردازش‌های بیشتر را پیدا کنیم. به‌هرحال این برای یک کاربر عادی امکان‌پذیر نیست.

ما یک اسکریپت با نام “dump-contacts2db” روی گیت‌هاب پیدا کردیم که برای تجزیه دیتابیس مخاطبین به آیتم‌هایی به فرمت متداولی مانند vCard مناسب است. با این‌کار کاربر می‌تواند بعدا آن را به اپلیکیشن‌های موردنیاز خودش وارد کرده و آنها را دوباره همگام کند.

برای پیام‌های متنی چیز کاربردی‌ای را پیدا نکردیم، پس بر آن شدیم تا ساختار داده‌ای مربوطه را در دیتابیس SQLite بررسی کنیم:

CREATE TABLE mmssms(
_id INTEGER NOT NULL,
msg_type TEXT NOT NULL,
uri TEXT NOT NULL,
type INTEGER,
thread_id INTEGER,
address TEXT,
date INTEGER,
subject TEXT,
body TEXT,
score INTEGER,
content_type TEXT,
media_uri TEXT,
read INTEGER DEFAULT 0,
UNIQUE(_id,msg_type) ON CONFLICT REPLACE);

پیچیدگی زیادی نداشت، به همین خاطر دو دقیقه بعد توانستیم یک اسکریپت کثیف را برای استخراج متون به فایل‌های CSV بنویسیم که البته به‌طور صحیح کار می‌کرد:

#!/bin/bash

for thread in $(sqlite3 icing_mmssms.db 'select distinct thread_id from mmssms'); do
address=`sqlite3 icing_mmssms.db 'select distinct address from mmssms where thread_id = '"$thread" | sed 's/[^0-9]*//g'`
sqlite3 -csv icing_mmssms.db 'SELECT datetime(date/1000, "unixepoch","localtime"), address, msg_type, body from mmssms where thread_id = '"$thread"' order by date' > sms_with_${address}_thread_${thread}.csv
done

کار تمام شد! این آخرین مرحله از ریکاوری داده‌های هدف بود که با موفقیت انجام شد. این‌کار برای فرد معمولی مثل شما ممکن است چالش‌برانگیز باشد پس اگر تخصص قبلی در این زمینه ندارید توصیه می‌کنیم کار بازیابی داده‌های‌تان را به یک متخصص سرشناس بسپارید.

تعمیر هارد eMMC

اگر در مورد تعمیر هارد خود کنجکاو هستید، این مورد را باید ابتدا با دانستن نشانه‌های سوختن هارد گوشی تشخیص دهید و سپس به یک متخصص مراجعه کنید. در قسمت‌های قبل نشانه‌هایی مانند خاموش شدن ناگهانی دستگاه هنگام کار کردن با آن، هنگ کردن گوشی هنگام نمایش لوگوی شرکت سازنده، پاک نشدن محتویات هارد، مواجهه با پیام «Internal Storage is damage» و … را بازگو کردیم.

برای تعمیر کردن و یا آماده کردن هارد برای استفاده مجدد قاطعیت کاملی مبنی برا اینکه پروسه موفقیت‌آمیز خواهد بود یا خیر وجود ندارد؛ زیرا بسته به وضعیتی که eMMC در آن آسیب دیده باشد، می‌تواند تعمیر آن را غیرممکن کرد و شاید راه‌کار این باشد که داده‌های داخلش را با شیوه‌ای مانند همین چیزی که در این مقاله شرح داده شد ریکاوری کرد و روی یک دستگاه جدید جایگزین کرد.

کلام پایانی

در این مقاله سعی کردیم شما را انواع علائم سوختن هارد گوشی آشنا کنیم و پس از آن، به بررسی روش‌های ریکاوری فایل‌ها بپردازیم. البته بدیهی است که مراحل توضیح داده شده برای این کار، مقداری تخصصی به نظر می‌رسند و به همین دلیل، ممکن است مقداری برای شما گیج کننده باشند. 

اگر به تازگی هارد گوشی آیفون و یا اندروید خود را از دست داده‌اید، لطفا تجربه خود را در این زمینه و همچنین روش‌های تعمیر آن، با ما و سایر کاربران مجله ایده آل تک در میان بگذارید. 

سوال‌های متداول در ارتباط با سوختن هارد گوشی