با 20 ترفند بازی فورتنایت برای حرفهای شدن در این بازی آشنا شوید
اگر شما هم از طرفداران پر و پا قرص بازیهای کامپیوتری باشید، حتما میدانید که بازی فورتنایت جزو 50 بازی برتر جهان است. شاید باور نکنید، ولی این بازی روزانه بیش از 4 میلیون بازیکن فعال دارد که این آمار خود به تنهایی گویای این موضوع است که باید با ترفندهای فورتنایت آشنایی کافی داشته باشید.
این بازی را میتوانید در تمامی کنسولهای بازی، PC و حتی در گوشیهای اندروید و آیفون هم بازی کنید.
امروز در این مقاله از ایده آل تک قصد داریم تا در مورد ترفندهای بازی فورتنایت برای شما بگوییم. اگر دوست دارید جزو تاپترین و بیرقیبترین بازیکنان باشید، هر چه بیشتر در مورد ترفندها بدانید، بیشتر موفق خواهید شد. پس در ادامه با ما همراه باشید.
بازی فورتنایت چیست؟
داستان بازی فورتنایت به نوبه خود خیلی جذاب است. در نسخه رایگان این بازی، یک اتوبوس آبی به وسیله یک بالون در آسمان در حال پرواز است که در این اتوبوس 100 بازیکن قرار دارد. سرنشینان این اتوبوس آبی رنگ به محض رسیدن به یک جزیره، با استفاده از گلایدرهایی که در اختیار دارند، باید به پایین بپرند.
تنها ابزارهایی که مسافران این جزیره ناشناخته در اختیار دارند، یک نقشه و یک کلنگ است. این بازیکنان با همین دو ابزار ساده، باید بتوانند که خانهای برای خود بسازند و با چالشهای بسیاری دست و پنجه نرم کنند و اسلحه پیدا کنند.
توجه داشته باشید برنده بازی کسی خواهد بود که از تمامی چالشها جان سالم به در ببرد و با تمامی رقبا بتواند مبارزه کند. هر چه بیشتر تلاش کنید و بتوانید در مواجه با خطرات سریعتر تصمیم بگیرید، احتمال برنده شدن شما بیشتر خواهد بود.
یکی دیگر از جوایز بسیار مهمی که برندگان این مسابقات دریافت خواهد کرد، جذب بهترین بازیکن توسط دانشگاه میدوسترن آمریکا است. این دانشگاه یک تیم فوق حرفهای برای برگزاری و شناخت بهترین بازیکنان دنیا در مسابقات ورزشهای الکترونیکی یا Esports دارد. این دانشگاه سالانه با برگزاری چنین مسابقاتی، برترین بازیکنان را جذب و با دادن بورسیهی کامل تحصیلی، این افراد بااستعداد را پرورش میدهد.
20 مورد از ترفندهای فورتنایت
تا به اینجای این مقاله از اهمیت این بازی آگاه شدید و متوجه شدید که فورتنایت تنها یک بازی ساده نیست که اوقات فراغتتان را با آن پر کنید. اگر در این بازی حرفهای باشید و بتوانید تمامی ترفندهای آن را بدانید، میتوانید آینده خود را به شکل دیگری بسازید!
برای حرفهای شدن در بازی فورتنایت باید خیلی هوشمندانه عمل کنید و تمامی تکنیکها و ترفندهای مخفی این بازی را بدانید. در ادامه کاربردیترین ترفندهای Fortnite را به شما آموزش خواهیم داد.
1) تغییر تنظیمات دسته بازی
یکی از کلیدیترین ترفندهای بازی فورتنایت که شاید کسی به آن خیلی توجه نداشته باشد، تغییر تنظیمات دسته بازی است. یکی از اصلیترین نکات برای همیشه برنده بودن و موفقیت در بازی Fortnite، تیراندازی و هدفگیری است.
- برای انجام این کار وارد تنظیمات Fortnite شوید و Controller را انتخاب کنید.
- در بخش کنترلر چندین تنظیمات مختلف را مشاهده خواهید کرد.
- وارد Advanced شوید و بعد Look Sensitity را انتخاب کنید.
در هر گزینه تنظیمات مختلفی را خواهید دید. با بالا و پایین کردن این گزینهها و تست کردن هر کدام در بازی متوجه خواهید شد که چه میزان باید این تنظیمات بیشتر یا کمتر شود.
2) تمرین دست گرمی قبل از مسابقات
شاید به این عنوان بخندید. ولی گرم کردن قبل از شروع مسابقات، اهمیت خیلی بالایی دارد. هیچ فرقی نمیکند که یک بازیکن حرفهای هستید یا یک گیمر معمولی که برای سرگرمی بازی میکند. اگر میخواهید در فورتنایت بهترین بازیکن شوید، گرم کردن قبل از مسابقات به شدت اهمیت دارد.
حرفهایهای بازی فورتنایت این کار را بسیار بیشتر از هر کسی انجام میدهند. دست گرمی در بازی فورتنایت به این صورت است که قبل از شروع بازی، یک دور بازی تمرینی انجام دهید.
میتوانید خانه بسازید و تیراندازی کنید، اسلحهها را در کوتاهترین زمان ممکن عوض کنید، خودتان را به چالش بکشید و اهداف را در حالت تمرینی دنبال کنید. این مورد شاید خیلی پیش و پا افتاده به نظر بیاید. ولی در واقع یکی از اصلیترین ترفندهای بازی فورتنایت به حساب میآید!
3) زیر نظر گرفتن نحوه بازیکنان دیگر
یکی از ظریفترین نکتههای بازی فورتنایت، این است که باید نحوه بازی کردن دیگر بازیکنان را ببینید. باید به دقت آنها را زیر نظر بگیرید و کشف کنید که چه تکنیکهایی را در بازی انجام میدهند. افرادی که به صورت حرفهای این بازی را انجام میدهند، ممکن است در روز 10 تا 12 ساعت از وقت خود را صرف انجام این بازی کنند!
با زیر نظر گرفتن این افراد، شما میتوانید تمامی تجاربی که در طول این همه زمان گذاشتن به دست آوردهاند را به راحتی یاد بگیرید. شاید در همان ابتدا برای شما سخت باشد که کارهایی که آنها انجام میدهند را تکرار کنید. ولی کلی نکته خواهید آموخت که به رشد و پیشرفت شما در بازی کمک خواهد کرد.
نکاتی مثل نحوهی استفاده از مهمات در زمان مناسب، جایی که باید مهمات را مصرف کرد، بهترین مکان برای فرود آمدن و … اینها نکاتی بسیار مهمی هستند که تنها با وقت گذاشتن و تجربه کردن خواهید آموخت.
4) محل دقیق فرود آمدن
یکی از ترفندهای فورتنایت پیدا کردن بهترین مکان برای فرود آمدن است. توجه داشته باشید که در این بازی، سه نوع بازیکن وجود دارد.
- دسته اول: این بازیکنان افرادی هستند که به دنبال هرج و مرج و عاشق عمل هستند. این بازیکنان معمولا در هنگام فرود آمدن، جایی را انتخاب میکنند که دقیقا در مرکز نقشه قرار گرفته است. گاهی هم جایی را برای فرود آمدن انتخاب میکنند که اکثر بازیکنان تمایلی به رفتن به آن مکان را ندارند.
- دسته دوم: این دسته بازیکنانی هستند که خیلی محتاط هستند و دوست دارند که بیشتر وسیله و اسلحه و مهمات جمع کنند. این بازیکنان در هنگام فرود آمدن جایی را انتخاب میکنند که بسیار پرت است. آنها دوست دارند وقت خود را به پرسه زدن در اطراف بگذرانند.
- دسته سوم: این دسته از افراد به هیچ وجه به گیم پلی اهمیت نمیدهند. آنها فقط به دنبال پیدا کردن اسلحه هستند. معمولا در یک گوشه کمین میکنند و به دنبال چیزی هستند که بتوانند بدون هیچ زحمتی به دست بیاورند. این افراد شاید معمولا در بازی برنده شوند. ولی آیا لذتی از بازی میبرند؟
خوب حالا شاید فکر کنید که بهترین جا برای فرود آمدن کجاست؟ جواب این سوال به نوع بازی شما بستگی دارد. اگر شما جزو دسته اول هستید، دوست دارید در مرکز فرود بیایید. اگر این چنین باشد، بازیکنان زیادی جذب شما خواهند شد و تا انتها با هم، گروهی به جنگ خواهید پرداخت.
اگر هم جزو دسته دوم بازیکنان باشید، حتما میدانید که کجا بهترین جا برای غارت کردن است و تنها کاری که باید انجام دهید این است که فقط زنده بمانید!
5) انجام دادن چند کار به صورت همزمان یا Multitasking
یکی از مهمترین ترفندهای فورتنایت این است که یاد بگیرید چندین کار را به صورت همزمان انجام دهید. وقتی که به این مهارت در بازی دست پیدا کنید، دیگر کسی نمیتواند در مقابل شما قرار بگیرد. شاید در ابتدا کاری بسیار سخت به نظر برسد، ولی با تکرار و تمرین، در آن مهارت پیدا خواهید کرد.
فکر کردن به چند چیز به صورت همزمان و عمل کردن به آنها هم مغز را به چالش میکشد و هم اینکه شما را یک قدم به رسیدن نتیجه نهایی که پیروزی است، نزدیک میکند.
اگر بتوانید خیلی سریع تصمیم بگیرید و آن را عملی کنید، شک نکنید که به سرعت به نتیجه خوبی دست پیدا خواهید کرد. بهترین تمرین برای رسیدن به این مهارت، این است که با دقت به بازی کردن افراد حرفهای دقت کنید.
6) فرود آمدن در مناسبترین لحظه
آیا میدانید که چند ترفند خیلی ساده وجود دارد که با استفاده از آنها میتوانید به سرعت فرود بیایید؟ شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که بهترین زمان برای پریدن کی است!
اولین نکتهای که در این مورد باید به آن توجه داشته باشید، تعیین محل فرود است. این محل هر جایی میتواند باشد. مثلا اگر میخواهید روی یک اتوبوس فرود بیایید، باید تا جایی که میتوانید سوار اتوبوس شوید و خیلی سریعتر در مکانهای مختلف جابهجا شوید.
نکتهی مهم دیگر این است که برای فرود آمدن روی یک اتوبوس، باید به صورت عمودی به سمت پایین سر بخورید و چتر نجات را هم باز نکنید. چرا که چتر نجات 100 متر قبل از فرود، به طور خودکار باز میشود.
در این بازی اگر میخواهید سریعتر فرود بیایید، باید از فرود آمدن در چنین مناطقی اجتناب کنید:
- مناطق پر شیب
- زمینهای مرتفع
- تپه و…
دلیل اینکه شما باید از این مناطق دوری کنید، این است که وقتی روی این مناطق فرود میآیید، چتر نجات باز میشود و شما هم با سر خوردن به این مناطق خواهید رسید و شانس زنده ماندن پایین خواهد آمد. برای فرود آمدن باید همیشه به دنبال زمینهایی با ارتفاع کم باشید تا خیلی امن و راحت به سطح زمین برسید.
7) حرفهای شدن در ساخت و ساز
گیم پلی بازی Fortnite را میتوانیم به دو قسمت تقسیم کنیم:
- هدفگیری و تیراندازی کردن
- ساخت و ساز
اگر در هدفگیری و تیراندازی حرفهای هستید، شاید بتوانید خیلی بیشتر از سایر بازیکنان زنده بمانید. ولی اگر خیلی در ساخت و ساز در بازی حرفهای نباشید، شانس زنده ماندن با وجود حرفهای بودن در تیراندازی، پایین خواهد آمد.
اگر دوست دارید در بازی Fortnite بهترین باشید، باید در ساخت و ساز خیلی حرفهای باشید. اگر از آن دسته بازیکنانی هستید که فقط برای کشت و کشتار بازی میکنید و به ساخت و ساز اهمیتی نمیدهید، خیلی برای برنده شدن در مسابقات فورتنایت برنامهریزی نکنید!
با ساخت و ساز اصولی شما میتوانید دیوارهای خیلی محکمی بسازید تا دشمن را از خود دور کنید. در این بازی سه نوع ساختمان سازی وجود دارد:
- تهاجمی
- دفاعی
- ویرایشی
آخرین مورد هم ساختمانهای ویرایشی است. در این سازهها شما باید بدانید که چگونه ساختمانهای خود را به روش اصولی ویرایش کنید. با ویرایش ساختمان خود، میتوانید بخشهایی از دیوار را حذف کنید تا نمای واضحتری از بیرون داشته باشید و بیشتر و بهتر از خود دفاع کنید.
8) هدر ندادن مهات
حفظ مهمات یکی دیگر از ترفندهای فورتنایت است. اگر در محیطی قرار گرفتید که بدون نیاز به تفنگ میتوانید دشمن را بکشید، هرگز دست به مهمات خود نزنید.
تا جایی که میتوانید از مهمات خود خیلی استفاده نکنید و سعی کنید که آنها را ذخیره کنید. نگهداری مهمات در این بازی بسیار با ارزش است؛ به خصوص اگر سلاحی کمیاب با قابلیتهای خاص داشته باشید. مثلا وقتی که میخواهید دیواری را خراب کنید، به جای استفاده از شات گان، میتوانید از کلنگ استفاده کنید.
9) جمعآوری و شناخت اسلحهها
جالب است که بدانید فورتنایت از زمان انتشار اولین ورژن، سلاحهای خیلی زیادی را اضافه کرده است. به همین خاطر با وجود اسلحههای خیلی زیادی که وجود دارد، سخت میتوان در مورد بهترین اسلحه نظر داد.
در بازی فورتنایت، اسحلهها به 7 دسته تقسیم میشوند:
- سلاحهای تهاجمی
- تفنگهای ساچمهای
- اسلحههای نیمه خودکار
- تپانچهها
- تفنگهای تک تیرانداز
- سلاحهای پرتاب کننده
- سلاحهای جنگی
این هفت دسته تفنگ، هر کدام یک رنگ خاص دارند که با کمک این رنگها میتوانید تشخیص بدهید که چقدر این سلاح ارزش دارد:
- اسلحههای رایج و معمولی (رنگ خاکستری)
- اسلحههای غیر معمول (رنگ سبز)
- تفنگهای کمیاب (رنگ آبی)
- تفنگهای خیلی خاص (رنگ صورتی)
- اسلحههای خیلی افسانهای (رنگ نارنجی)
- اسلحههای خیلی اسطورهای و نایاب (رنگ زرد/زرد طلایی)
- تفنگهای عجیب و غریب (رنگ آبی روشن)
هر چه بیشتر تلاش کنید و به مراحل بالاتر برسید، قاعدتا اسلحههای بیشتر و خاصتری را پیدا خواهید کرد. داشتن اسلحههای خیلی نایاب و خاص، شانس بیشتری برای برنده شدن به شما خواهد داد.
10) خوردن میوه و ماهی برای بالا بردن قدرت دفاعی
در بازی فورتنایت ممکن است با یک سری خوراکیهای عجیب و غریب روبهرو شوید. این خوراکیها ممکن است برخی گونههای خاص ماهی باشند؛ ممکن است یه مایع آبی رنگ باشد و یا شاید یک گونه گیاهی خاص.
این خوراکیها به بالا بردن توان بدنی شما در بازی بسیار کمک میکنند. با خوردن این خوراکیها، مقاوتتان در برابر شلیک گلوله یا بالا رفتن از کوه و… افزایش پیدا میکند. پس به هیچ وجه از آنها غافل نشوید.
11) کمک کردن به همتیمیها با دادن غنائم
کمی بالاتر به این نکته اشاره کردیم که جمعآوری غنائم، به شدت شانس شما را برای برنده شدن بیشتر میکند. ولی گاهی اوقات با دادن برخی از چیزهایی که جمعآوری کردهاید، شانستان را در برنده شدن بیشتر خواهید کرد.
اگر جایی احساس کردید که همتیمیها نیاز به تیر دارند و شما به اندازه کافی دارید، بد نیست که مقداری از این تیرها را با به زمین انداختن آنها به همتیمیها بدهید.
هرچقدر همتیمیهای شما قویتر باشند و ابزار کافی داشته باشند، شانس بیشتری برای زنده ماندن و برنده شدن در این نبرد را خواهید داشت. پس خسیس نباشید و به همدیگر کمک کنید.
12) گوش دادن به صداها با دقت کافی
آیا تا به حال دقت کردهاید که بازیکنان حرفهای، چگونه موقعیت دشمن که در پشت دیوار قرار گرفته است را حدس میزنند و واکنش نشان میدهند؟ یا اینکه در یک شرایط خیلی خاص، چگونه همه چیز را پیشبینی میکنند؟
به نظر شما آنها چطور میتوانند این کار را انجام دهند و همه چیز را پیشبینی کنند؟ جواب سوال خیلی سادهست! این بازیکنها به این دلیل راحت همه چیز را پیش بینی میکنند که حواس خود را بیشتر از یک فرد معمولی جمع میکنند!
اگر در هنگام بازی از یک هدست استفاده کنید، خیلی راحت میتوانید صداها را بشنوید و خیلی بهتر و بیشتر تمرکز کنید. وقتی که با دقت به تمامی صداها در بازی گوش کنید، خیلی راحت در کورترین جاها هم میتوانید با شنیدن صدای قدمهای دشمن، حرکت بعدی را پیش بینی کرده و عکسالعمل نشان دهید!
13) فرار کردن از موقعیتهای طوفانی
در بازی فورتنایت قرار گرفتن در موقعیتهای طوفانی سخت است. کنترل حرکات در چنین شرایطی حتی برای حرفهایها هم بسیار سخت و طاقتفرساست. وقتی که به هر دلیلی در طوفان گیر کردید، سعی کنید که به دنبال یک راه فرار باشید.
استفاده کردن از چرخ دستیهای الکتریکی گلف که معمولا در ماشینها پیدا خواهید کرد، در زمان طوفان به شدت به شما کمک خواهد کرد.
14) صبور و آرام بودن در بازی
پیشنهاد ما به شما این است که در این بازی آرام باشید و از عجله کردن پرهیز کنید. خیلی به فکر جمع کردن غنیمت و یا کشت و کشتار نباشید. بازی فورتنایت سبک جالبی از بازی است که نیاز به صبر و ذهنی آرام با تمرکز بالا دارد.
هر چه بیشتر در این بازی عجله کنید، خیلی زودتر از آن چیزی که تصور میکنید کشته خواهید شد. اشتباه خیلی بزرگی که اغلب بازیکنان Fortnite انجام میدهند این است که برای کشتن، به سمت ساختمانها میروند. در فورتنایت بر خلاف سایر بازیها، بالا بودن ضریب کشت و کشتار، شانستان را برای برنده شدن بیشتر نخواهد کرد.
در این بازی شما میتوانید حتی با کشتن یک نفر، در مسابقه پیروز شوید. شاید این نکته به نظرتان عجیب به نظر برسد، ولی این بازی، بازی فکر کردن و داشتن استراتژی است، نه کشت و کشتار!
15) شناخت کافی نسبت به منطقه
بازی فورتنایت دارای 18 منطقه متفاوت با نامهای مختلف است. مکانهایی که جزو مناطق امن هستند، در قسمت میانی جزیره قرار گرفتهاند. اگر دوست دارید که در این بازی همیشه برنده باشید، باید بتوانید که با استفاده نقشه، تمامی مناطق را بشناسید و نقاطی که از همه جا امنتر هستند را شناسایی کنید.
وقتی که شناخت کافی نسبت به مناطق داشته باشید، خیلی راحتتر میتوانید استراتژی دشمن را پیشبینی کنید و شانس بیشتر برای برنده شدن داشته باشید.
اگر به خوبی مناطق را بشناسید، خیلی راحتتر میتوانید خود را به جای حریف قرار دهید و قدم بعدیاش را پیش بینی کنید. این کاری است که هر بازیکن حرفهای، در این بازی انجام میدهد.
16) قرار گرفتن در ارتفاع را هرگز دست کم نگیرید!
قرار گرفتن در ارتفاع هم مهارت دیگری است که شاید کمتر به آن توجه شده باشد. برخی افراد با دانستن این راز، از آن به نفع خود استفاده میکنند. شاید باورتان نشود ولی بیشتر بازیکنانی که در رتبههای بالایی در این بازی قرار دارند، این نکته را در نظر دارند و تمامی استراتژیهای خود را با قرار گرفتن در مناطقی با ارتفاع بالا پیاده میکنند!
وقتی که در ارتفاع قرار گرفته باشید، خیلی راحتتر میتوانید دشمن را غافلگیر کنید. با این حقه شانس کشته شدن شما توسط دشمن، کمتر خواهد بود.
17) توجه کردن به کوچکترین جزئیات
در این بازی باید نهایت دقت و ذکاوت را داشته باشید. بالاتر در قسمت خوردن خوراکیها توضیح دادیم. یکی از آیتمهایی که به بیشتر زنده ماندن شما در بازی کمک میکند، استفاده از خوراکیهاست. گاهی اوقات با خوردن یک سری خوراکیهای مخصوص، وقتی که تیری به شما اصابت کند، دیرتر خواهید مرد.
حال فکر کنید که دشمن از این خوراکیها استفاده کرده باشد و به ظاهر شما به او شلیک کردهاید و او در حال مردن است. اگر توجه کافی را در بازی داشته باشید، بعد از شلیک به دشمن شمارههایی در بالای سرش ظاهر خواهد شد.
ولی اگر شلیک کردید و شلیک شما به رنگ آبی نشان داده شد، به این معناست که خیلی سریع زنده شده و با شما مبارزه خواهد کرد. پس هیچگاه خیلی سریع بعد از کشتن یک دشمن از کنارش نگذرید و به همه جزئیات توجه داشته باشید. چرا که یک بیفکری، شما را به خطر خواهد انداخت.
18) پاکسازی محیط
یکی دیگر از ترفندهای فورتنایت، پاکسازی محیط در بازیهای گروهی است. شاید توجه کرده باشید که بعد از کشتن دشمن، بلافاصله زنده شده و با شما درگیر میشود. این حسن بازی گروهی است. چرا که هم تیمیها به فردی که آسیب دیده کمک کرده و جان دوباره به او دادهاند.
وظیفه شما این است که بعد از کشتن کسی در بازی، به دنبال باقی افراد گروه باشید و به صورت کامل منطقه را پاکسازی کنید. چرا که ممکن است کسی در گوشهای کمین کرده و منتظر باشد در وقت مناسب شما را بکشد.
19) بالا بردن سرعت لود کردن
سرعت لود کردن در بازی فورتنایت در موفقیت شما بسیار تاثیرگذار خواهد بود. برای بالا بردن سرعت لود کردن که یکی از ترفندهای فورتنایت است، باید به دنبال جعبههای طلایی رنگ باشید.
در داخل این جعبههای طلایی رنگ، اسلحههایی وجود دارد که به موفقیت هر چه بیشتر شما در بازی کمک خواهد کرد.
20) دویدن و پناه گرفتن
یکی دیگر ترفندهای فورتنایت که در این بازی باید به آن توجه داشته باشید، ساختن سنگر برای خودتان و خراب کردن سنگرهای دشمن است. اگر به هر دلیلی دشمن سنگر شما را از بین ببرد، با دویدن و پناه گرفتن میتوانید جان خود را حفظ کنید.
دویدن در بازی فورتنایت خیلی اهمیت دارد. اگر دشمن شما را تعقیب کند و شما هم در حال دویدن باشید، او به سختی میتواند شما را بکشد. سعی کنید با دویدن و پیدا کردن یک پناهگاه، جان خود را نجات دهید.
کلام آخر
Fortnite یک بازی بسیار جذاب است که توسط کمپانی بازیسازی Epic Games منتشر شده است. تا به امروز این بازی بیش از 125 میلیون بار دانلود شده است و روزانه بیش از 4 میلیون نفر در سراسر دنیا، این بازی را به صورت آنلاین انجام میدهند.
برای تبدیل شدن به یک بازیکن حرفهای در این بازی، باید به اندازه کافی مهارت و تمرین داشته باشید. در این مقاله ما سعی کردیم که 20 نکتهی طلایی و ترفندهای فورتنایت را به شما معرفی کنیم.
با در نظر گرفتن این نکات و حقههای بازی فورتنایت و بالا بردن سطح مهارت، میتوانید شانس خیلی بالایی برای شرکت در تورنمنتهای جهانی این بازی را داشته باشید.
سوالات متداول
بله – نصب این بازی در تمامی پلتفرمها رایگان است. ولی اگر بخواهید به قابلیتهای بیشتری دسترسی پیدا کنید و به صورت گروهی آن را بازی کنید، نیاز به خرید نسخه رسمی آن دارید.
بله – امکان نصب این بازی روی گوشیهای اندروید و آیفون امکانپذیر است.
بله – برای دسترسی به بسیاری از آیتمهای بازی برای حرفهایتر بازی کردن، نیاز به پرداخت درون برنامهای خواهید داشت.